تاریخچه مختصر تایوان: از گذشته تا امروز

تایوان، جزیره ای کوچک در فاصله ۱۶۰ کیلومتری سواحل چین، تاریخ پرفرازونشیبی را پشت سر گذاشته است. این جزیره که امروزه به عنوان یکی از قدرت های اقتصادی و فناوری آسیا شناخته می شود، در طول قرن ها شاهد حضور قبایل بومی، استعمار اروپاییان، تسلط ژاپن و درگیری های سیاسی با چین بوده است. از دوران باستان تا عصر مدرن، تایوان همواره در مرکز توجه قدرت های جهانی قرار داشته و روابط پیچیده اش با چین، یکی از موضوعات مهم در سیاست بین الملل به شمار می رود. در این مقاله، نگاهی اجمالی به تاریخ تایوان از گذشته تا امروز خواهیم داشت و مراحل مهمی که این جزیره را به موقعیت کنونی اش رسانده است، بررسی خواهیم کرد.

تاریخچه اولیه و حضور قبایل بومی

تایوان از هزاران سال پیش محل سکونت قبایل بومی متعددی بوده است. این جزیره که به دلیل منابع طبیعی غنی مانند گوگرد و طلا شناخته می شد، از دیرباز توجه کاشفان و مهاجران را به خود جلب کرده بود. در قرن پانزدهم، مهاجران چینی هان شروع به عبور از تنگه تایوان کردند و در این منطقه ساکن شدند. در سال ۱۶۲۶، اسپانیایی ها به تایوان حمله کردند و با کمک یکی از قبایل بومی به نام کتاگالان، منابع گوگرد را در کوه های یانگمینگ شان کشف کردند. گوگرد، ماده ای کلیدی در ساخت باروت بود و این کشف اهمیت استراتژیک تایوان را افزایش داد. پس از خروج اسپانیایی ها و هلندی ها از تایوان، چینی ها در سال ۱۶۹۷ برای استخراج گوگرد به این جزیره بازگشتند. در اواخر دوران سلسله چینگ، جویندگان طلا نیز به تایوان آمدند و این جزیره به عنوان مکانی پر از منابع ارزشمند شناخته شد.

استعمار اروپاییان و ورود چینی ها

در اوایل قرن هفدهم، تایوان که در آن زمان با نام "فرموسا" شناخته می شد، به دلیل موقعیت استراتژیک و منابع طبیعی غنی، مورد توجه قدرت های اروپایی قرار گرفت. اسپانیایی ها در شمال جزیره مستقر شدند، در حالی که هلندی ها جنوب تایوان را تحت کنترل خود درآوردند. این دو قدرت اروپایی برای سال ها بر سر تسلط بر تایوان با یکدیگر رقابت کردند، اما در نهایت هلندی ها پیروز شدند. با این حال، سلطه آن ها نیز دوام چندانی نداشت و در سال ۱۶۶۲، کوشینگا، یک فرمانده وفادار به سلسله مینگ، هلندی ها را از تایوان بیرون راند و کنترل جزیره را به دست گرفت. پس از آن، سلسله چینگ در سال ۱۶۸۳ تایوان را فتح کرد و این جزیره به بخشی از امپراتوری چین تبدیل شد. در این دوران، بسیاری از قبایل بومی به مناطق کوهستانی عقب نشینی کردند و برخی از آن ها تا به امروز در این مناطق زندگی می کنند.

دوران مدرن و تسلط ژاپن

در اواخر قرن نوزدهم، ژاپن که از دیرباز به تایوان چشم داشته بود، پس از پیروزی در جنگ اول چین و ژاپن (۱۸۹۴-۱۸۹۵)، کنترل این جزیره را به دست گرفت. با امضای معاهده شیمونوسکی، تایوان به عنوان مستعمره ژاپن شناخته شد و از سال ۱۸۹۵ تا ۱۹۴۵ تحت سلطه این کشور قرار داشت. در این دوره، ژاپنی ها زیرساخت های مدرنی در تایوان ایجاد کردند و اقتصاد این جزیره را توسعه دادند. با این حال، سیاست های سختگیرانه ژاپن و سرکوب فرهنگ محلی باعث ایجاد نارضایتی هایی در میان مردم تایوان شد. پس از شکست ژاپن در جنگ جهانی دوم، تایوان به کنترل جمهوری چین (ROC) تحت رهبری حزب ناسیونالیست چین (KMT) بازگشت. این تغییر، آغاز دوره جدیدی از تنش ها و درگیری ها بین تایوان و چین کمونیست بود که تا به امروز ادامه دارد.

جنگ سرد و نقش آمریکا

با آغاز جنگ کره در سال ۱۹۵۰، ایالات متحده آمریکا برای جلوگیری از گسترش کمونیسم در آسیا، ناوگان هفتم خود را به تنگه تایوان اعزام کرد تا مانع از حمله چین کمونیست به تایوان شود. این اقدام آمریکا باعث شد تا دولت مائو برنامه های خود برای حمله به تایوان را به تعویق بیندازد. در همین زمان، با حمایت آمریکا، دولت جمهوری چین (ROC) در تایوان همچنان جایگاه چین را در سازمان ملل متحد حفظ کرد. کمک های اقتصادی و نظامی آمریکا به همراه اجرای برنامه های اصلاحات ارضی، به دولت ROC کمک کرد تا کنترل خود را بر تایوان تثبیت کند و اقتصاد این جزیره را مدرنیزه نماید. با این حال، دولت چیانگ کای شک تحت عنوان ادامه جنگ داخلی، قانون اساسی را معلق نگه داشت و تایوان تا سال ها تحت حکومت نظامی باقی ماند. در دهه ۱۹۵۰، دولت چیانگ شروع به برگزاری انتخابات محلی کرد، اما حکومت مرکزی همچنان تحت سلطه تک حزبی KMT بود.

دموکراسی سازی و مسئله استقلال

با روی کار آمدن لی تنگ هویی، اولین رئیس جمهور متولد تایوان، این جزیره شاهد تحولات عمیقی در جهت دموکراسی سازی بود. در این دوره، هویت تایوانی به تدریج از هویت چینی متمایز شد و مردم تایوان بیش از پیش به استقلال و خودمختاری فکر کردند. دولت ROC با انجام اصلاحات قانون اساسی، فرآیند "تایوانی سازی" را آغاز کرد و اگرچه رسماً ادعای حاکمیت بر تمام چین را حفظ کرد، اما عملاً کنترل خود را به تایوان و جزایر تحت کنترل ROC محدود نمود. در این دوران، احزاب مخالف از جمله حزب پیشرو دموکرات (DPP) که طرفدار استقلال تایوان بود، اجازه فعالیت یافتند و در انتخابات محلی و ملی شرکت کردند. در سطح بین المللی، دولت ROC به رسمیت شناختن جمهوری خلق چین (PRC) را پذیرفت، اما همچنان برای بازگشت به سازمان ملل و دیگر نهادهای بین المللی تلاش کرد. در دهه ۱۹۹۰، تعداد افرادی که خود را "تایوانی" می دانستند به طور چشمگیری افزایش یافت و جنبش های استقلال طلبانه قدرت بیشتری یافتند. در سال ۱۹۹۶، تایوان اولین انتخابات مستقیم ریاست جمهوری خود را برگزار کرد که لی تنگ هویی از حزب KMT در آن پیروز شد. با این حال، تنش ها با چین کمونیست همچنان ادامه داشت و مسئله استقلال تایوان به یکی از چالش های اصلی در روابط بین المللی تبدیل شد.