لیست کامل برندگان نوبل آفریقایی
قاره آفریقا، خاستگاه استعدادهای درخشانی است که توانسته‌اند با نبوغ خود، جهان را تحت تاثیر قرار دهند. تاکنون، ۲۵ نفر از متولدین این قاره موفق به کسب جایزه نوبل شده‌اند. بیشترین سهم از این افتخار، با ۱۰ برنده، متعلق به آفریقای جنوبی است. مصر نیز با ۶ برنده، در رتبه دوم قرار دارد.
علاوه بر این دو کشور، کشورهای الجزایر (مستعمره فرانسه)، غنا، کنیا، لیبریا، ماداگاسکار، مراکش و نیجریه نیز هر کدام حداقل یک بار طعم شیرین این موفقیت را چشیده‌اند. در ادامه، فهرست کامل برندگان نوبل آفریقایی را مشاهده خواهید کرد. این افراد نه تنها مایه فخر قاره آفریقا هستند، بلکه الهام‌بخش نسل‌های آینده برای رسیدن به قله‌های دانش و صلح خواهند بود.
پیشگامان افتخار: نخستین برندگان نوبل آفریقایی
نخستین فرد آفریقایی که موفق به دریافت جایزه نوبل شد، ماکس تایلر، اهل آفریقای جنوبی بود. او در سال ۱۹۵۱ به خاطر دستاوردهایش در حوزه فیزیولوژی و پزشکی، این جایزه ارزشمند را از آن خود کرد.
پس از او، آلبر کامو، فیلسوف و نویسنده شهیر فرانسوی که به خاطر آثار پوچ‌گرایانه‌اش شناخته می‌شود، در سال ۱۹۵۷ جایزه نوبل ادبیات را دریافت کرد. اگرچه کامو فرانسوی بود، اما در الجزایر که در آن زمان مستعمره فرانسه بود، به دنیا آمد، بزرگ شد و تحصیل کرد.
نکته قابل توجه این است که هم تایلر و هم کامو، در زمان دریافت جایزه، از آفریقا مهاجرت کرده بودند. به همین دلیل، آلبرت لوتولی به عنوان نخستین فردی شناخته می‌شود که جایزه نوبل را برای فعالیت‌هایی که در داخل آفریقا انجام داده بود، دریافت کرد. لوتولی که در رودزیای جنوبی (زیمبابوه کنونی) به دنیا آمده بود، در زمان دریافت جایزه صلح نوبل در سال ۱۹۶۰، ریاست کنگره ملی آفریقا در آفریقای جنوبی را بر عهده داشت و نقش مهمی در رهبری جنبش‌های غیر خشونت‌آمیز علیه آپارتاید ایفا کرد.
فرار مغزها: چالشی برای توسعه آفریقا
همانند تایلر و کامو، بسیاری از برندگان نوبل آفریقایی، پس از کسب مدارج علمی، به کشورهای اروپایی یا ایالات متحده مهاجرت کرده و بیشتر دوران فعالیت حرفه‌ای خود را در آنجا سپری کرده‌اند. جالب است بدانید که تا سال 2014، هیچ یک از برندگان نوبل آفریقایی، در زمان دریافت جایزه، وابستگی سازمانی به یک موسسه تحقیقاتی آفریقایی نداشته‌اند. (البته، برندگان جوایز صلح و ادبیات معمولاً وابستگی سازمانی ندارند و بسیاری از برندگان این جوایز، در زمان دریافت جایزه، در آفریقا سکونت داشته و مشغول به کار بوده‌اند.)
این افراد، نمونه بارزی از پدیده "فرار مغزها" در آفریقا هستند. نخبگان و دانشمندانی که پتانسیل بالایی برای تحقیقات دارند، اغلب جذب موسسات تحقیقاتی مجهزتر و با بودجه‌های بیشتر در خارج از آفریقا می‌شوند. این مسئله، ریشه در عوامل اقتصادی و اعتبار بالای موسسات مشهوری مانند هاروارد و کمبریج دارد. متاسفانه، رقابت با امکانات، تجهیزات و فضای علمی این موسسات برای دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی آفریقایی بسیار دشوار است. فرار مغزها، توسعه علمی و اقتصادی آفریقا را با چالش جدی روبرو کرده است.
زنان پیشگام: درخشش بانوان آفریقایی در عرصه نوبل
از سال تاسیس جایزه نوبل تا سال 2014، در مجموع 889 نفر موفق به دریافت این جایزه شده‌اند که سهم افراد متولد آفریقا تنها حدود 3 درصد از کل برندگان است. با این حال، در میان 46 زنی که تاکنون جایزه نوبل را از آن خود کرده‌اند، 5 نفر اهل آفریقا بوده‌اند که این رقم معادل 11 درصد از کل برندگان زن نوبل است.
نکته قابل توجه این است که سه جایزه از این پنج جایزه، در حوزه صلح، یک جایزه در حوزه ادبیات و یک جایزه در حوزه شیمی به زنان آفریقایی تعلق گرفته است که نشان از نقش پررنگ بانوان این قاره در زمینه‌های مختلف دارد.
فهرست کامل برندگان نوبل آفریقایی
- 1951: ماکس تایلر، فیزیولوژی یا پزشکی
- 1957: آلبر کامو، ادبیات
- 1960: آلبرت لوتولی، صلح
- 1964: دوروتی کراوفوت هاجکین، شیمی
- 1978: انور سادات، صلح
- 1979: آلن کورماک، فیزیولوژی یا پزشکی
- 1984: دزموند توتو، صلح
- 1985: کلود سیمون، ادبیات
- 1986: ووله سوینکا، ادبیات
- 1988: نجیب محفوظ، ادبیات
- 1991: نادین گوردیمر، ادبیات
- 1993: اف. دبلیو. کلرک، صلح
- 1993: نلسون ماندلا، صلح
- 1994: یاسر عرفات، صلح
- 1997: کلود کوهن-تانوجی، فیزیک
- 1999: احمد زویل، شیمی
- 2001: کوفی عنان، صلح
- 2002: سیدنی برنر، فیزیولوژی یا پزشکی
- 2003: جان ماکسول کوتسی، ادبیات
- 2004: وانگاری ماآتای، صلح
- 2005: محمد البرادعی، صلح
- 2011: الن جانسون سیرلیف، صلح
- 2011: لیما گبوی، صلح
- 2012: سرژ هاروش، فیزیک
- 2013: مایکل لویت، شیمی
