زلزله بزرگ کانتو: فاجعه‌ای در ژاپن (1923) | تاریخ، تلفات و پیامدها

زلزله بزرگ کانتو، که گاهی با نام زلزله بزرگ توکیو نیز شناخته می‌شود، در تاریخ ۱ سپتامبر ۱۹۲۳، ژاپن را لرزاند. اگرچه هر دو شهر توکیو و یوکوهاما به شدت آسیب دیدند، اما یوکوهاما ویرانی‌های به مراتب بیشتری را تجربه کرد.

بزرگی این زمین‌لرزه بین ۷.۹ تا ۸.۲ در مقیاس ریشتر تخمین زده شده و کانون آن در آب‌های کم‌عمق خلیج ساگامی، در حدود ۴۰ کیلومتری جنوب توکیو قرار داشت. این زلزله دریایی، سونامی‌ای را در خلیج به راه انداخت که جزیره اوشیما را با ارتفاع حدود ۱۲ متر درنوردید و شبه‌جزیره‌های ایزو و بوسو را با امواجی به ارتفاع ۶ متر مورد اصابت قرار داد.

کرانه شمالی خلیج ساگامی به طور دائم حدود ۲ متر بالا آمد و بخش‌هایی از شبه‌جزیره بوسو به صورت جانبی حدود ۴.۵ متر جابجا شدند. کاماکورا، پایتخت باستانی ژاپن که حدود ۶۵ کیلومتر از مرکز زلزله فاصله داشت، با موجی به ارتفاع ۶ متر زیر آب رفت و حدود ۳۰۰ نفر کشته شدند. مجسمه ۸۴ تنی بودای بزرگ نیز حدود ۱ متر جابجا شد. این زلزله مرگبارترین زلزله در تاریخ ژاپن به شمار می‌رود.

نکات کلیدی زلزله بزرگ کانتو

• زلزله بزرگ کانتو در ۱ سپتامبر ۱۹۲۳ با بزرگی بین ۷.۹ تا ۸.۲ ریشتر رخ داد.
• یوکوهاما ویرانی‌های بدتری نسبت به توکیو را تجربه کرد و آتش‌سوزی‌های گسترده باعث بی‌خانمان شدن اکثر ساکنان شد.
• این زلزله به کشتار وحشتناک قومیت کره‌ای در میان شایعات و وحشت منجر شد.

پیامدهای فیزیکی زلزله کانتو

تعداد کل تلفات ناشی از زلزله و پیامدهای پس از آن، حدود ۱۴۲,۸۰۰ نفر تخمین زده می‌شود. زلزله در ساعت ۱۱:۵۸ صبح رخ داد، زمانی که بسیاری از مردم مشغول تهیه ناهار بودند. در شهرهای چوبی توکیو و یوکوهاما، واژگون شدن آتش اجاق‌ها و شکستن لوله‌های گاز، آتش‌سوزی‌های مهیبی را به راه انداخت که با سرعت در خانه‌ها و ادارات گسترش یافت. آتش‌سوزی و لرزش‌ها در مجموع ۹۰٪ خانه‌های یوکوهاما را نابود کرد و ۶۰٪ از مردم توکیو را بی‌خانمان کرد. امپراتور تایشو و امپراتریس تِیمی در تعطیلات در کوهستان بودند و از این فاجعه جان سالم به در بردند.

وحشتناک‌ترین نتیجه فوری این فاجعه، سرنوشت ۳۸,۰۰۰ تا ۴۴,۰۰۰ نفر از ساکنان طبقه کارگر توکیو بود که به زمین بازِ ریکوگون هونجو هیفوکوشو (انبار پوشاک ارتش) پناه بردند. شعله‌های آتش آن‌ها را محاصره کرد و در حدود ساعت ۴ بعد از ظهر، یک "گردباد آتشین" به ارتفاع حدود ۹۰ متر در منطقه وزید. تنها ۳۰۰ نفر از افرادی که در آنجا جمع شده بودند، زنده ماندند.

هنری دبلیو. کینی، ویراستار مجله فرامرزی (Trans-Pacific Magazine) که در توکیو کار می‌کرد، هنگام وقوع فاجعه در یوکوهاما حضور داشت. او نوشت:

یوکوهاما، شهر تقریباً نیم میلیون نفری، به دشت وسیعی از آتش تبدیل شده بود، دریایی از شعله‌های سرخ و سوزان که زبانه می‌کشیدند و می‌رقصیدند. اینجا و آنجا بقایای یک ساختمان، چند دیوار شکسته، مانند صخره‌هایی در بالای گستره آتش، غیرقابل تشخیص ایستاده بودند... شهر از بین رفته بود.

پیامدهای فرهنگی و اجتماعی زلزله بزرگ کانتو

زلزله بزرگ کانتو، پیامدهای وحشتناک دیگری را نیز به دنبال داشت. در ساعات و روزهای پس از زلزله، لفاظی‌های ناسیونالیستی و نژادپرستانه در سراسر ژاپن گسترش یافت. بازماندگان شوک‌زده زلزله، سونامی و آتش‌سوزی‌ها، به دنبال توضیحی یا یک قربانی برای خشم خود بودند و هدف خشم آن‌ها، کره‌ای‌تبارهای ساکن در میانشان بودند.

از همان بعد از ظهر روز ۱ سپتامبر، روز وقوع زلزله، گزارش‌ها و شایعاتی مبنی بر اینکه کره‌ای‌ها آتش‌سوزی‌های فاجعه‌بار را به راه انداخته‌اند، چاه‌ها را مسموم کرده‌اند، خانه‌های ویران‌شده را غارت می‌کنند و قصد براندازی دولت را دارند، منتشر شد. حدود ۶,۰۰۰ کره‌ای بدشانس و همچنین بیش از ۷۰۰ چینی که به اشتباه به جای کره‌ای‌ها گرفته شدند، با شمشیر و چوب بامبو مورد ضرب و شتم قرار گرفته و به قتل رسیدند. پلیس و ارتش در بسیاری از مناطق به مدت سه روز نظاره‌گر بودند و به نیروهای خودسر اجازه دادند تا این قتل‌ها را انجام دهند، رویدادی که اکنون به عنوان "کشتار کره‌ای‌ها" شناخته می‌شود.

در نهایت، این فاجعه هم باعث خودکاوی و هم ناسیونالیسم در ژاپن شد. تنها هشت سال بعد، ملت ژاپن با تهاجم و اشغال منچوری، اولین گام‌های خود را به سوی جنگ جهانی دوم برداشت.