دوزخ دانته: راهنمای ۹ طبقه جهنم

کتاب "دوزخ" دانته، بخش نخست از شاهکار ادبی "کمدی الهی"، یکی از مهم ترین آثار ادبیات جهان است که در قرن ۱۴ میلادی خلق شده است. این اثر، سفر خیالی دانته را به جهنم، برزخ و بهشت روایت می کند و در آن، نویسنده با الهام از مفاهیم مذهبی و فلسفی، ساختاری منظم و نمادین از جهنم ارائه می دهد. در این سفر، دانته به همراه راهنمایش، ویرژیل، شاعر رومی، از ۹ طبقه جهنم عبور می کند که هر کدام به گناهان خاصی اختصاص دارد و مجازات های متناسب با آن گناهان را به تصویر می کشد. این سفر نه تنها بازتابی از دیدگاه های مذهبی و اخلاقی دانته است، بلکه نگاهی عمیق به طبیعت انسان و پیامدهای گناه نیز ارائه می دهد. در این راهنما، به بررسی هر یک از این ۹ طبقه جهنم و مفاهیم پشت آن ها می پردازیم.

طبقه اول جهنم: برزخ

طبقه اول جهنم در "دوزخ" دانته، به نام "برزخ" شناخته می شود. این طبقه مخصوص کسانی است که هرگز با مسیح آشنا نشدند یا به او ایمان نیاوردند، اما زندگی شان عاری از گناهان بزرگ بود. در این بخش، دانته با شخصیت های تاریخی و فلسفی مشهوری همچون هومر، افلاطون، سقراط، ارسطو و ژولیوس سزار روبرو می شود. این افراد اگرچه به دلیل ناآگاهی از مسیح به بهشت راه نمی یابند، اما به دلیل فضیلت های اخلاقی و دانش شان در برزخ زندگی نسبتاً آرامی دارند. برزخ در واقع مکانی است که بین جهنم و بهشت قرار گرفته و نشان دهنده مرز بین رستگاری و عذاب ابدی است. این طبقه به نوعی بازتابی از دیدگاه دانته درباره اهمیت ایمان و دانش در سرنوشت انسان است.

طبقه دوم جهنم: شهوت

طبقه دوم جهنم در "دوزخ" دانته، به گناه "شهوت" اختصاص دارد. این بخش مکانی تاریک و طوفانی است که در آن ارواح کسانی که در زندگی زمینی اسیر هوس های نفسانی بودند، گرفتار شده اند. در این طبقه، دانته با شخصیت های افسانه ای و تاریخی مانند کلئوپاترا، هلن تروآ، آخیل، پاریس و دیدو روبرو می شود. این افراد به دلیل تسلیم شدن در برابر شهوت و عشق های ناپاک، مجازات می شوند و در طوفان های سهمگینی که هرگز پایان نمی یابند، سرگردان هستند. این طوفان ها نمادی از بی ثباتی و آشفتگی ناشی از گناه شهوت است. دانته با توصیف این طبقه، نشان می دهد که چگونه تسلیم شدن در برابر هوس ها می تواند انسان را از مسیر درست دور کند و به عذابی ابدی دچار سازد.

طبقه سوم جهنم: شکم پرستی

طبقه سوم جهنم در "دوزخ" دانته، به گناه "شکم پرستی" اختصاص دارد. این بخش مخصوص کسانی است که در زندگی زمینی به خوردن و نوشیدن افراط کرده اند و اسیر لذت های مادی شده اند. در این طبقه، دانته با افرادی عادی روبرو می شود که به جای شخصیت های افسانه ای یا تاریخی، نماینده ی انسان هایی هستند که در دام مصرف گرایی و زیاده روی افتاده اند. یکی از این افراد، "چاکو" نام دارد که بعدها توسط نویسنده ی ایتالیایی، بوکاچیو، در مجموعه داستان های "دکامرون" مورد استفاده قرار گرفت. مجازات این گناهکاران، قرار گرفتن در لجن زارهای بدبو و بارش باران های سرد و گل آلود است که نمادی از بی ارزشی و پوچی زندگی ای است که تنها به خوردن و نوشیدن اختصاص یافته است. این طبقه نشان دهنده ی دیدگاه دانته درباره ی خطرات افراط در لذت های مادی و دوری از معنویت است.

طبقه چهارم جهنم: طمع

طبقه چهارم جهنم در "دوزخ" دانته، به گناه "طمع" اختصاص دارد. این بخش مخصوص کسانی است که در زندگی زمینی به ثروت و دارایی های مادی بیش از حد وابسته بودند و یا با اسراف و بخل، زندگی خود را تباه کردند. در این طبقه، دانته با افراد عادی و همچنین نگهبان این بخش، "پلوتو"، خدای افسانه ای زیرزمین، روبرو می شود. گناهکاران این طبقه به دو گروه تقسیم می شوند: کسانی که ثروت شان را انباشته و از آن استفاده نکردند و کسانی که آن را بی مهابایی هدر دادند. این افراد مجبورند تا ابد سنگ های بزرگ را به جلو و عقب بغلتانند، نمادی از بی فایده بودن تلاش هایشان برای جمع آوری یا هدر دادن ثروت. جالب اینجاست که دانته و ویرژیل در این طبقه با هیچ یک از گناهکاران تعامل مستقیم ندارند، که نشان دهنده ی دیدگاه تند دانته نسبت به طمع به عنوان گناهی بزرگ و نابخشودنی است.

طبقه پنجم جهنم: خشم

طبقه پنجم جهنم در "دوزخ" دانته، به گناه "خشم" اختصاص دارد. این بخش مکانی تاریک و پر از درگیری است که در آن ارواح کسانی که در زندگی زمینی اسیر خشم و عصبانیت بودند، مجازات می شوند. در این طبقه، دانته و ویرژیل با دیوهای خشمگین موسوم به "فوری ها" مواجه می شوند که سعی می کنند مانع ورود آن ها به شهر "دیس" (نمادی از جهنم عمیق تر) شوند. گناهکاران این طبقه در باتلاقی از لجن و خون غوطه ور هستند و به طور مداوم با یکدیگر درگیر می شوند، نمادی از آشفتگی و ویرانی ای که خشم به همراه می آورد. این بخش از جهنم همچنین نقطه ای است که دانته شروع به تأمل در مورد گناهان خود و پیامدهای آن ها می کند. او متوجه می شود که خشم و عصبانیت می تواند او را نیز به این عذاب ابدی دچار کند، و این آگاهی باعث می شود تا بیشتر به رفتارهای خود بیندیشد.

طبقه ششم جهنم: بدعت گذاری

طبقه ششم جهنم در "دوزخ" دانته، به گناه "بدعت گذاری" اختصاص دارد. این بخش مخصوص کسانی است که در زندگی زمینی با انکار آموزه های دینی و سیاسی، مرتکب گناه بدعت شده اند. در این طبقه، دانته با شخصیت های تاریخی و مذهبی مانند "فاریناتا دلی اوبرتی"، یک فرمانده نظامی و اشراف زاده ایتالیایی که پس از مرگ به جرم بدعت محکوم شد، روبرو می شود. همچنین، او با فیلسوفانی مانند اپیکور و شخصیت های مذهبی مانند پاپ آناستاسیوس دوم و امپراتور فردریک دوم ملاقات می کند. مجازات این گناهکاران، قرار گرفتن در تابوت های آتشین است که نمادی از عذاب ابدی برای کسانی است که آموزه های الهی را تحریف یا رد کرده اند. این طبقه نشان دهنده ی دیدگاه دانته درباره اهمیت وفاداری به اصول دینی و خطرات ناشی از انحراف از آنها است.

طبقه هفتم جهنم: خشونت

طبقه هفتم جهنم در "دوزخ" دانته، به گناه "خشونت" اختصاص دارد. این بخش به سه حلقه تقسیم می شود که هر کدام مجازات های خاصی را برای انواع مختلف خشونت در نظر گرفته اند. در حلقه بیرونی، کسانی که مرتکب خشونت علیه دیگران یا اموال شده اند، مانند آتیلا هون، توسط سانتورها (موجوداتی نیمه انسان و نیمه اسب) با تیرهای آتشین شکنجه می شوند. در حلقه میانی، افرادی که علیه خود خشونت ورزیده اند، مانند کسانی که خودکشی کرده اند، توسط هارپی ها (موجوداتی افسانه ای با بدن پرنده و سر زن) مورد حمله قرار می گیرند و به طور مداوم خورده می شوند. در حلقه درونی، کسانی که مرتکب خشونت علیه خدا یا طبیعت شده اند، مانند کفرگویی و سدومیت ها، در بیابانی از شن های داغ و باران آتشین عذاب می کشند. این طبقه نشان دهنده ی دیدگاه دانته درباره شدت و تنوع مجازات ها برای انواع مختلف خشونت است.

طبقه هشتم جهنم: فریب

طبقه هشتم جهنم در "دوزخ" دانته، به گناه "فریب" اختصاص دارد. این بخش به ده خندق تقسیم می شود که هر کدام برای مجازات انواع مختلف فریب کاران در نظر گرفته شده اند. در این طبقه، دانته با افرادی روبرو می شود که به عمد و با آگاهی کامل مرتکب فریب شده اند. این افراد شامل فریب دهندگان، فاحشه گران، چاپلوسان، سیمونی ها (کسانی که مقامات مذهبی را می فروشند)، جادوگران، سیاستمداران فاسد، تفرقه اندازان مذهبی و کیمیاگران هستند. هر خندق توسط شیاطین مختلفی محافظت می شود و مجازات های خاص خود را دارد. به عنوان مثال، سیمونی ها در خندق خود به صورت وارونه در گودال هایی از آتش قرار می گیرند و پاهایشان در معرض شعله های آتش است. این طبقه نشان دهنده ی دیدگاه دانته درباره شدت مجازات برای کسانی است که با فریب و نیرنگ به دیگران آسیب می رسانند.

طبقه نهم جهنم: خیانت

طبقه نهم جهنم در "دوزخ" دانته، به گناه "خیانت" اختصاص دارد. این بخش، عمیق ترین و تاریک ترین قسمت جهنم است و خود به چهار بخش تقسیم می شود. در بخش اول، "کاین"، خائنان به خانواده مجازات می شوند. در بخش دوم، "آنتنورا"، خائنان به کشور و ملت عذاب می کشند. بخش سوم، "پتولومه آ"، مخصوص خائنان به میهمانان است که به دلیل نقض قوانین مهمان نوازی، مجازات های سخت تری را تحمل می کنند. در بخش چهارم، "جودکا"، خائنان به اربابان و حامیان خود، مانند یهودا اسخریوطی که به عیسی مسیح خیانت کرد، مجازات می شوند. در مرکز این طبقه، شیطان به عنوان نماد نهایی خیانت قرار دارد. شیطان سه سر دارد و هر سر در حال خوردن یکی از بزرگ ترین خائنان تاریخ است: یهودا اسخریوطی، بروتوس و کاسیوس. این طبقه نشان دهنده ی دیدگاه دانته درباره شدیدترین مجازات ها برای کسانی است که به اعتماد دیگران خیانت می کنند.