حلزون لیتورینا خوراکی: بررسی زیستگاه، تغذیه و اثرات زیست محیطی
اگر گذارتان به سواحل اقیانوسی افتاده باشد، احتمالا حلزون‌های کوچک و خاکستری رنگی را دیده‌اید که به صخره‌ها چسبیده‌اند یا در گودال‌های جزر و مدی زندگی می‌کنند. این حلزون‌ها که با نام علمی Littorina littorea و نام رایج "حلزون لیتورینا" یا "حلزون خوراکی" شناخته می‌شوند، امروزه جمعیت زیادی در سواحل آمریکای شمالی دارند.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید این حلزون‌ها بومی این منطقه نیستند و در واقع، مهاجرانی هستند که از غرب اروپا به سواحل آمریکای شمالی آورده شده‌اند. سوال اینجاست، آیا شما حاضر به خوردن یک حلزون لیتورینا هستید؟
مشخصات ظاهری حلزون لیتورینا
حلزون لیتورینا، نوعی حلزون دریایی است که با صدفی صاف و صیقلی به رنگ قهوه‌ای تا خاکستری مایل به قهوه‌ای شناخته می‌شود. اندازه این حلزون‌ها معمولا به حدود 2.5 سانتی‌متر می‌رسد و قسمت زیرین صدف آن‌ها سفید رنگ است.
این حلزون‌های کوچک، موجوداتی مقاوم هستند و می‌توانند چند روزی را خارج از آب زنده بمانند و در شرایط سخت و چالش‌برانگیز نیز به زندگی خود ادامه دهند. برای حفظ رطوبت در خارج از آب، حلزون لیتورینا می‌تواند با استفاده از ساختاری دریچه‌مانند به نام "اوپرکولوم" (Operculum)، دهانه صدف خود را ببندد.
لیتورینا یک نرم‌تن است و مانند سایر نرم‌تنان، با استفاده از پای عضلانی خود که با مخاط پوشیده شده است، حرکت می‌کند. این حلزون‌ها هنگام حرکت، ردی از خود در ماسه یا گل و لای به جا می‌گذارند. صدف این حلزون‌ها می‌تواند زیستگاه گونه‌های مختلفی از موجودات دریایی باشد و اغلب با جلبک‌های مرجانی پوشیده می‌شود.
حلزون‌های لیتورینا دو شاخک حسی دارند که اگر از نزدیک به قسمت جلویی بدن آن‌ها نگاه کنید، قابل مشاهده هستند. حلزون‌های جوان‌تر، نوارهای سیاه رنگی روی شاخک‌های خود دارند. شناخت این مشخصات به شما کمک می‌کند تا به سادگی حلزون لیتورینا را شناسایی کنید.
رده‌بندی علمی حلزون لیتورینا
حلزون لیتورینا (Littorina littorea) در سلسله مراتب طبقه‌بندی موجودات زنده، جایگاه مشخصی دارد:
- فرمانرو: جانوران (Animalia)
- شاخه: نرم‌تنان (Mollusca)
- رده: شکم‌پایان (Gastropoda)
- زیررده: نوین‌شکم‌پایان (Caenogastropoda)
- راسته: لیتورین‌ریختان (Littorinimorpha)
- بالاراسته: لیتورینواره‌ها (Littorinoidea)
- تیره: لیتورینیدها (Littorinidae)
- زیرتیره: لیتورینینه‌ها (Littorininae)
- سرده: لیتورینا (Littorina)
- گونه: لیتورئا (littorea)
این رده‌بندی نشان‌دهنده جایگاه این موجود در دنیای زیستی و ارتباط آن با سایر موجودات است.
زیستگاه و پراکندگی حلزون لیتورینا
حلزون لیتورینا بومی سواحل غرب اروپا است. اما در دهه 1800 میلادی، به آب‌های آمریکای شمالی معرفی شد. چگونگی انتقال این حلزون‌ها به طور دقیق مشخص نیست، اما دو فرضیه اصلی وجود دارد:
- انتقال به عنوان غذا: ممکن است حلزون لیتورینا به عنوان منبع غذایی توسط مهاجران یا دریانوردان به آمریکای شمالی آورده شده باشد.
- انتقال از طریق آب توازن کشتی‌ها: آب توازن، آبی است که کشتی‌ها برای حفظ تعادل خود در هنگام تخلیه بار یا شرایط نامساعد جوی به داخل مخازن خود پمپ می‌کنند. این آب می‌تواند حاوی لارو یا خود حلزون‌های لیتورینا باشد و به این ترتیب، این گونه به مناطق جدید منتقل شده باشد.
امروزه، حلزون لیتورینا در طول سواحل شرقی ایالات متحده و کانادا، از لابرادور تا مریلند، پراکنده شده است. البته این حلزون همچنان در زیستگاه اصلی خود، یعنی غرب اروپا نیز یافت می‌شود.
این حلزون‌ها معمولا در سواحل صخره‌ای، مناطق جزر و مدی و همچنین بستر‌های گلی یا ماسه‌ای زندگی می‌کنند. سازگاری بالای حلزون لیتورینا، به آن اجازه می‌دهد تا در زیستگاه‌های متنوعی به زندگی خود ادامه دهد.
تغذیه و رژیم غذایی حلزون لیتورینا
حلزون لیتورینا یک همه‌چیزخوار است، اما رژیم غذایی اصلی آن را جلبک‌ها، از جمله دیاتومه‌ها، تشکیل می‌دهند. این حلزون همچنین می‌تواند از مواد آلی کوچک دیگر، مانند لارو بارناکل‌ها نیز تغذیه کند.
حلزون لیتورینا برای تغذیه از جلبک‌ها، از ساختاری به نام "رادولا" استفاده می‌کند. رادولا زبانی نواری شکل است که با دندان‌های بسیار ریز پوشیده شده است. حلزون با استفاده از رادولا، جلبک‌ها را از روی صخره‌ها می‌تراشد. این فرآیند تغذیه می‌تواند به مرور زمان باعث فرسایش صخره‌ها شود.
مطالعه‌ای از دانشگاه رود آیلند نشان داده است که پیش از ورود حلزون لیتورینا به این منطقه، صخره‌های ساحلی رود آیلند با جلبک‌های سبز پوشیده شده بودند. اما پس از استقرار این حلزون‌ها، صخره‌ها عاری از جلبک شده و به رنگ خاکستری درآمده‌اند. این نشان می‌دهد که تغذیه گسترده حلزون لیتورینا می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر اکوسیستم‌های ساحلی داشته باشد.
تولید مثل حلزون لیتورینا
حلزون‌های لیتورینا دارای جنسیت جداگانه هستند (افراد یا نر هستند یا ماده). تولید مثل در این گونه به صورت جنسی انجام می‌شود. حلزون‌های ماده تخم‌های خود را در کپسول‌هایی حاوی 2 تا 9 تخم می‌گذارند. اندازه این کپسول‌ها حدود 1 میلی‌متر است.
پس از شناور شدن در اقیانوس، لارو "ولیجر" (Veliger) بعد از چند روز از تخم خارج می‌شود. این لاروها پس از حدود شش هفته در ساحل مستقر می‌شوند و به زندگی خود ادامه می‌دهند.
تصور می‌شود که طول عمر حلزون‌های لیتورینا حدود 5 سال باشد. این چرخه زندگی نسبتا کوتاه، نشان‌دهنده سرعت بالای تولید مثل در این گونه است که می‌تواند به گسترش سریع آن در محیط‌های جدید کمک کند.
وضعیت بقا و اثرات زیست‌محیطی حلزون لیتورینا
در زیستگاه غیربومی خود (ایالات متحده و کانادا)، تصور می‌شود که حلزون لیتورینا با رقابت با سایر گونه‌ها و چراي بیش از حد جلبک‌های سبز، باعث ایجاد تغییراتی در اکوسیستم شده است. این چراي بیش از حد جلبک‌های سبز منجر به فراوانی بیش از حد سایر گونه‌های جلبکی شده است و تعادل اکولوژیکی منطقه را برهم زده است.
علاوه بر این، حلزون‌های لیتورینا می‌توانند ناقل بیماری "لکه‌سیاه دریایی" باشند که قابل انتقال به ماهی‌ها و پرندگان است. این بیماری می‌تواند تهدیدی برای سلامت سایر گونه‌های دریایی و پرندگان ساحلی باشد. به این ترتیب، حضور حلزون لیتورینا در زیستگاه‌های جدید، نگرانی‌هایی را در مورد حفظ تنوع زیستی و سلامت اکوسیستم‌های ساحلی ایجاد کرده است.
