صورت های فلکی: تاریخچه، کاربردها و اهمیت آنها

مشاهده الگوهای ستاره ای در آسمان شب یکی از قدیمی ترین تفریحات در فرهنگ بشر است. این شاید به زمان های ابتدایی بشر برگردد، زمانی که مردم از آسمان برای ناوبری استفاده می کردند؛ آنها پس زمینه ای از ستاره ها را مشاهده کرده و تغییرات آن را در طول سال ثبت می کردند. به مرور زمان، آنها شروع به روایت داستان هایی پیرامون صورت های فلکی ستاره ها کرده و از شکل های آشنا برای گفتن داستان های مربوط به خدایان، الهه ها، قهرمانان، شاهزاده ها و موجودات شگفت انگیز استفاده کردند.

آغاز علم نجوم

در زمان های قدیم، روایت داستان ها رایج ترین شکل سرگرمی بود و الگوهای ستاره ای در آسمان الهام بخش خوبی بودند. مردم همچنین از آسمان به عنوان تقویم استفاده می کردند، زمانی که ارتباطی بین ستاره ها و زمان های مختلف سال، مانند تغییر فصل ها، مشاهده کردند. این امر به ساخت رصدخانه ها و معابد منجر شد که آنها را در مراسم های خاص برای دیدن آسمان راهنمایی می نمود.

این فعالیت های داستان سرایی و مشاهدات پایه گذار نجوم به گونه ای که امروز می شناسیم، بودند. آغاز ساده ای: مردم ستاره ها را در آسمان مشاهده کرده و آنها را نام گذاری کردند. سپس، آنها الگوهایی را در میان ستاره ها دیدند. همچنین اجسام متحرکی را که از شب به شب در پس زمینه ستاره ها باقی می ماندند مشاهده کرده و به آنها لقب «سرگردان ها» دادند—که ما اکنون آنها را سیارات می نامیم.

البته، علم نجوم در طول قرن ها با پیشرفت فناوری رشد کرد و دانشمندان توانستند اشیاء موجود در آسمان را تعریف کنند. اما حتی امروز، اخترشناسان در هر سطحی از برخی از الگوهای ستاره ای که توسط انسان های باستان شناسایی شده اند، استفاده می کنند؛ این الگوها راهی برای «نقشه برداری» آسمان به مناطق مختلف فراهم می کنند.

تولد صورت های فلکی

انسان های باستان با الگوهای ستاره ای که مشاهده کردند خلاقیت به خرج دادند. آنها به شکل دهی الگوهای ستاره ای شبیه به حیوانات، خدایان، الهه ها و قهرمانان پرداختند و صورت های فلکی را ایجاد کردند. همچنین داستان هایی را برای همراهی با این الگوهای ستاره ای خلق کردند که اساس بسیاری از افسانه ها را که در طول قرن ها به وسیله یونانی ها، رومی ها، پولینزی ها، بومیان آمریکایی و اعضای قبایل مختلف آفریقایی و فرهنگ های آسیایی منتقل شده اند، شکل دادند. به عنوان مثال، صورت فلکی اوریون الهام بخش یک شخصیت مهم در افسانه های یونانی بود.

بیشتر نام هایی که امروز برای صورت های فلکی استفاده می کنیم از یونان باستان یا خاورمیانه نشأت گرفته اند، میراث دانش پیشرفته آن فرهنگ ها. اما این اصطلاحات گسترده هستند. به عنوان مثال، نام های «Ursa Major» و «Ursa Minor»—خرس بزرگ و خرس کوچک—از عصر یخ تا به حال برای شناسایی این ستاره ها توسط جوامع مختلف در سراسر جهان به کار رفته است.

استفاده از صورت های فلکی در ناوبری

صورت های فلکی نقش بسزایی در ناوبری برای کاوشگران سطوح زمین و اقیانوس ها ایفا کردند؛ این ناوبران نقشه های ستاره ای وسیعی برای کمک به پیدا کردن مسیر خود در سیاره ایجاد کردند.

به طور معمول، یک نمودار ستاره ای به تنهایی برای ناوبری موفق کافی نیست. دید ستاره گانی می تواند در نیمکره های شمالی و جنوبی متفاوت باشد، بنابراین مسافران مجبور به یادگیری مجموعه های جدیدی از صورت های فلکی می شدند زمانی که به سمت شمال یا جنوب از آسمان های خانگی خود سفر می کردند.

صورت های فلکی در برابر آسترسم ها

بیشتر مردم با «دِیپر بزرگ» آشنا هستند، اما این الگوی هفت ستاره ای به طور فنی یک صورت فلکی نیست. به جای آن، این یک آسترسم است—یک الگوی ستاره ای برجسته یا گروهی از ستاره ها که کوچکتر از یک صورت فلکی است. می توان آن را به عنوان یک نشان شناخت.

الگوی ستاره ای که «دِیپر بزرگ» را تشکیل می دهد به طور فنی بخشی از صورت فلکی ذکر شده «اورس ماژور» است. به همین ترتیب، «دِیپر کوچک» نیز بخشی از صورت فلکی «اورس مینور» است.

این به این معنا نیست که همه نشانه ها صورت فلکی نیستند. «صلیب جنوبی»—نشان برجسته ما برای سمت جنوب که به سمت قطب جنوب زمین اشاره می کند—یک صورت فلکی است.

صورت های فلکی قابل مشاهده برای شما

در آسمان شمالی و جنوبی ما ۸۸ صورت فلکی رسمی وجود دارد. بیشتر مردم می توانند بیش از نیمی از آنها را در طول سال مشاهده کنند، اما این بستگی به جایی دارد که آنها زندگی می کنند. بهترین راه برای یادگیری آنها، مشاهده در طول سال و مطالعه ستاره های فردی در هر صورت فلکی است.

برای شناسایی صورت های فلکی، بیشتر ناظران از نمودارهای ستاره ای استفاده می کنند که می توان آنها را به صورت آنلاین و در کتاب های نجوم یافت. دیگران از نرم افزارهای پلنتاریوم مانند «ستلاریم» یا یک اپلیکیشن نجومی استفاده می کنند. ابزارهای زیادی از این قبیل در دسترس هستند که به ناظران کمک می کنند نمودارهای ستاره ای مفیدی برای لذت از مشاهده خود بسازند.

حقایق جالب

• صورت های فلکی گروه هایی از ستاره ها هستند که به شکل های آشنا گرد هم آمده اند.
• ۸۸ صورت فلکی رسماً شناخته شده وجود دارد.
• بسیاری از فرهنگ ها صورت های فلکی خاص خود را توسعه داده اند.
• ستاره های موجود در صورت های فلکی معمولاً به یکدیگر نزدیک نیستند. آرایش آنها یک ترفند پرسپکتیو از نقطه نظر ما بر روی زمین است.