جغرافیای طبیعی چین: سرزمین کوه‌ها، رودخانه‌ها و دشت‌های وسیع
جمهوری خلق چین، واقع در حاشیه اقیانوس آرام، در موقعیت جغرافیایی 35 درجه شمالی و 105 درجه شرقی قرار گرفته است. این کشور پهناور، نه تنها با کره شمالی همسایه است و مرز دریایی با ژاپن دارد و به همین دلیل اغلب بخشی از شمال شرق آسیا محسوب می‌شود، بلکه با 13 کشور دیگر در آسیای مرکزی، جنوبی و جنوب شرقی نیز مرز زمینی مشترک دارد. این همسایگان عبارتند از: افغانستان، بوتان، برمه (میانمار)، هند، قزاقستان، قرقیزستان، لائوس، مغولستان، نپال، پاکستان، روسیه، تاجیکستان و ویتنام.
چین با مساحتی بالغ بر 9.6 میلیون کیلومتر مربع، دارای چشم‌اندازهای بسیار متنوعی است. از استان هاینان، جنوبی‌ترین منطقه که در مناطق گرمسیری واقع شده، تا استان هیلونگ‌جیانگ در مجاورت روسیه که دمای هوا در آن به زیر صفر می‌رسد، تنوع اقلیمی و جغرافیایی در این کشور بسیار زیاد است.
در غرب چین، مناطق بیابانی و فلات‌های سین‌کیانگ و تبت قرار دارند و در شمال، دشت‌های وسیع مغولستان داخلی گسترده شده‌اند. به جرأت می‌توان گفت که تقریباً هر نوع چشم‌انداز طبیعی را می‌توان در چین یافت. این تنوع جغرافیایی، چین را به کشوری منحصربه‌فرد و جذاب تبدیل کرده است.
کوه‌ها و رودخانه‌های چین: نبض تپنده طبیعت
چین، سرزمین کوه‌ها و رودخانه‌های خروشان، از نظر جغرافیایی بسیار غنی است. رشته‌کوه‌های مهمی در این کشور وجود دارند که هر کدام نقش بسزایی در شکل‌گیری اقلیم و اکوسیستم منطقه ایفا می‌کنند.
- هیمالیا: این رشته‌کوه عظیم، در امتداد مرز هند و نپال قرار گرفته و با قله‌های سر به فلک کشیده خود، شکوه و عظمت خاصی به این منطقه بخشیده است.
- کوه های کونلون: در مرکز غربی چین واقع شده‌اند و نقش مهمی در توزیع آب و هوا در این منطقه ایفا می‌کنند.
- تیان شان: در شمال غربی منطقه خودمختار سین‌کیانگ اویغور قرار دارند و با مناظر بکر و دست نخورده خود، گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کنند.
- کوه‌های Qinling: به عنوان مرزی طبیعی، شمال و جنوب چین را از هم جدا می‌کنند.
- هینگگان بزرگ: در شمال شرقی چین قرار دارند و پوشیده از جنگل‌های انبوه هستند.
- کوه‌های Taihang: در شمال مرکزی چین واقع شده‌اند و نقش مهمی در تامین آب منطقه ایفا می‌کنند.
- هنگدوان: در جنوب شرقی، جایی که تبت، سیچوان و یوننان به هم می‌رسند، قرار دارند و با تنوع زیستی بالای خود، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند.
علاوه بر کوه‌ها، چین دارای رودخانه‌های بزرگ و پرآبی است که نقش حیاتی در کشاورزی، حمل و نقل و تامین آب این کشور ایفا می‌کنند:
- رودخانه یانگ‌تسه (Changjiang): با طول 6300 کیلومتر، سومین رودخانه طولانی جهان پس از آمازون و نیل است. این رودخانه از تبت سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از مرکز چین، در نزدیکی شانگهای به دریای چین شرقی می‌ریزد.
- رودخانه زرد (Huanghe): با طول 1900 کیلومتر، از استان چینگهای غربی سرچشمه می‌گیرد و پس از طی مسیری پر پیچ و خم در شمال چین، به دریای بوهای در استان شاندونگ می‌ریزد.
- رودخانه هیلونگ‌جیانگ (رودخانه اژدهای سیاه): در امتداد شمال شرقی چین جریان دارد و مرز این کشور با روسیه را مشخص می‌کند.
- رودخانه مروارید (Zhujiang): در جنوب چین واقع شده و شاخه‌های آن یک دلتا تشکیل می‌دهند که به دریای چین جنوبی در نزدیکی هنگ‌کنگ می‌ریزد.
سرزمینی دشوار: چالش‌های جغرافیایی چین
چین، با وجود اینکه چهارمین کشور بزرگ جهان از نظر مساحت (پس از روسیه، کانادا و ایالات متحده) است، تنها حدود 15 درصد از زمین‌های آن قابل کشت هستند. دلیل این امر، وجود رشته‌کوه‌ها، تپه‌ها و مناطق مرتفع در بیشتر مناطق این کشور است.
در طول تاریخ، این محدودیت، چالش بزرگی برای تامین غذای جمعیت عظیم چین بوده است. کشاورزان چینی همواره از روش‌های کشاورزی فشرده استفاده کرده‌اند که برخی از این روش‌ها، منجر به فرسایش شدید کوه‌ها شده است.
علاوه بر این، چین قرن‌هاست که با بلایای طبیعی مانند زلزله، خشکسالی، سیل، طوفان‌های موسمی، سونامی و طوفان‌های شن دست و پنجه نرم می‌کند. بنابراین، جای تعجب نیست که توسعه چین، تا حد زیادی تحت تاثیر شرایط جغرافیایی آن قرار گرفته است.
از آنجایی که بیشتر مناطق غربی چین به اندازه سایر مناطق حاصلخیز نیستند، بیشتر جمعیت این کشور در یک سوم شرقی آن زندگی می‌کنند. این امر منجر به توسعه نامتوازن شده است، به طوری که شهرهای شرقی پرجمعیت‌تر، صنعتی‌تر و تجاری‌تر هستند، در حالی که مناطق غربی کم جمعیت‌تر بوده و صنعت کمی دارند.
چین که در حاشیه اقیانوس آرام واقع شده، همواره شاهد زلزله‌های شدیدی بوده است. زلزله تانگشان در شمال شرقی چین در سال 1976، جان بیش از 200,000 نفر را گرفت. در ماه مه 2008، زلزله‌ای در استان سیچوان در جنوب غربی چین، جان نزدیک به 87,000 نفر را گرفت و میلیون‌ها نفر را بی‌خانمان کرد.
با وجود اینکه مساحت چین کمی کوچکتر از ایالات متحده است، این کشور فقط از یک منطقه زمانی استفاده می‌کند: زمان استاندارد چین، که هشت ساعت از گرینویچ جلوتر است.
شعری درباره سرزمین چین: "در کلبه حواصیل"
چشم‌اندازهای متنوع چین قرن‌هاست که الهام‌بخش هنرمندان و شاعران بوده است. شعر "در کلبه حواصیل" اثر وانگ ژیهوان (688-742)، شاعر سلسله تانگ، تصویری شاعرانه از این سرزمین ارائه می‌دهد و قدردانی از دیدگاه و منظری وسیع‌تر را به نمایش می‌گذارد:
کوه ها خورشید سپید را پوشانده اند
و اقیانوس ها رود زرد را می مکند
اما با بالا رفتن از یک پله، می توانی دید خود را سیصد مایل گسترش دهی
- جغرافیا
- تاریخ آسیا
