چرا نجات کوسه‌ها حیاتی است؟ نقش کوسه‌ها در اکوسیستم و راهکارهای محافظت
چرا باید از کوسه‌ها محافظت کنیم؟
کوسه‌ها اغلب به عنوان موجوداتی ترسناک و خطرناک شناخته می‌شوند. فیلم‌هایی مانند "آرواره‌ها" و گزارش‌های اغراق‌آمیز حملات کوسه‌ها در اخبار و برنامه‌های تلویزیونی، باعث شده است که بسیاری از مردم فکر کنند باید از کوسه‌ها ترسید یا حتی آن‌ها را نابود کرد. اما واقعیت این است که از بین حدود 400 گونه کوسه، تعداد کمی از آن‌ها به دنبال شکار انسان هستند. در حقیقت، کوسه‌ها دلایل بسیار بیشتری برای ترسیدن از ما دارند تا ما از آن‌ها. اگر به جای ترس بی‌دلیل، سعی کنیم کوسه‌ها را درک کنیم، هم برای آن‌ها و هم برای ما بهتر خواهد بود.
درک نقش کوسه‌ها در اکوسیستم
شاید این سوال برایتان پیش بیاید که با وجود اینکه کوسه‌ها شکارچیانی بی‌رحم هستند، آیا اهمیت دارد که میلیون‌ها عدد از آن‌ها سالانه کشته شوند؟ پاسخ کوتاه این است: بله، اهمیت دارد.
کوسه‌ها به دلایل مختلفی مهم هستند، که بسیاری از آن‌ها به حفظ تعادل اکوسیستم‌های دریایی مرتبط است. بسیاری از گونه‌های کوسه "راس هرم غذایی" هستند، به این معنی که در بالای زنجیره غذایی قرار دارند و هیچ شکارچی طبیعی دیگری ندارند. نقش راس هرم غذایی، کنترل جمعیت سایر گونه‌ها است. بدون وجود آن‌ها، تاثیر منفی بر اکوسیستم می‌تواند به دلایل مختلف شدید باشد.
حذف راس هرم غذایی می‌تواند منجر به افزایش جمعیت شکارچیان کوچکتر شود، که به نوبه خود ممکن است باعث کاهش کلی جمعیت طعمه‌ها شود. همچنین، در حالی که زمانی تصور می‌شد که از بین بردن جمعیت کوسه‌ها ممکن است منجر به افزایش گونه‌های ماهی با ارزش تجاری شود، این موضوع ثابت نشده است. در واقع، کوسه‌ها با تغذیه از ماهی‌های ضعیف و بیمار، به حفظ ذخایر ماهی قوی کمک می‌کنند و احتمال گسترش بیماری در میان جمعیت ماهی‌ها را کاهش می‌دهند.
تهدیدات پیش روی کوسه‌ها
- زیست‌شناسی طبیعی: کوسه‌ها برای رسیدن به بلوغ جنسی و تولیدمثل به زمان زیادی نیاز دارند، و معمولاً کوسه‌های ماده در هر دوره جفت‌گیری تعداد کمی بچه به دنیا می‌آورند. در نتیجه، هنگامی که یک جمعیت از کوسه‌ها در معرض خطر قرار می‌گیرد، به زمان زیادی برای احیا نیاز است.
- قطع باله کوسه (Shark Finning): در حالی که گوشت کوسه همیشه با ارزش تلقی نمی‌شود، بسیاری از گونه‌ها به خاطر باله‌هایشان مورد توجه هستند، زیرا از آن‌ها برای تهیه سوپ باله کوسه و داروهای سنتی استفاده می‌شود. قطع باله کوسه یک عمل ظالمانه است که در آن باله‌های کوسه بریده شده و کوسه زنده به دریا انداخته می‌شود تا بمیرد. باله‌ها طعم زیادی ندارند، اما بافت یا "احساس دهانی" آن‌ها بسیار ارزشمند است. یک کاسه سوپ باله کوسه می‌تواند بیش از 100 دلار قیمت داشته باشد. بسیاری از دولت‌ها قوانینی را وضع کرده‌اند که ایجاب می‌کند کوسه‌ها با باله‌های دست‌نخورده به خشکی آورده شوند، اما این عمل همچنان ادامه دارد.
- صید ضمنی (Bycatch): کوسه‌ها اغلب به طور ناخواسته در تورهای ماهیگیران تجاری همراه با ماهی‌هایی که قصد صید آن‌ها را داشته‌اند، گرفتار می‌شوند. کوسه‌ها برای تنفس به حرکت رو به جلو نیاز دارند. هنگامی که در یک تور به دام می‌افتند، اغلب می‌میرند.
- ماهیگیری تفریحی: برخی از گونه‌های کوسه توسط ماهیگیری تفریحی و/یا تجاری هدف قرار می‌گیرند، که می‌تواند منجر به صید بی‌رویه شود. بسیاری از مسابقات ماهیگیری و ماریناها اکنون شیوه‌های "صید و رهاسازی" را تشویق می‌کنند.
- ماهیگیری تجاری: بسیاری از گونه‌های کوسه به صورت تجاری برای گوشت، کبد و غضروف و همچنین باله‌هایشان برداشت می‌شوند.
- توسعه ساحلی: بسیاری از مناطق ساحلی برای کوسه‌ها به منظور زایمان و به عنوان زیستگاه برای کوسه‌های نابالغ و طعمه‌های آن‌ها حیاتی هستند. هرچه انسان‌ها بیشتر به اراضی ساحلی تجاوز کنند، زیستگاه سالم کمتری برای کوسه‌ها و سایر گونه‌های دریایی در دسترس خواهد بود.
- آلاینده‌ها: هنگامی که کوسه‌ها ماهی‌های آلوده را می‌خورند، آلاینده‌هایی مانند جیوه را از طریق فرآیندی به نام تجمع زیستی (bioaccumulation) در بافت‌های خود ذخیره می‌کنند. هر چه کوسه بیشتر تغذیه کند، سطح تجمعی سموم بیشتر می‌شود.
- تورهای کوسه: بر اساس گزارش پرونده بین‌المللی حملات کوسه (ISAF)، در سال 2018، 66 حمله تایید شده کوسه بدون تحریک در سراسر جهان رخ داد که منجر به 5 مورد مرگ و میر شد. (این رقم کمتر از میانگین سالانه 84 تعامل انسان/کوسه از سال 2013 تا 2017 بود.) در تلاش برای جدا نگه داشتن انسان‌ها و کوسه‌ها، تورهای کوسه در برخی از سواحل برای شنا نصب شده‌اند. هنگامی که کوسه‌ها در این تورها گرفتار می‌شوند، مگر اینکه به سرعت آزاد شوند، خفه شده و می‌میرند.
چگونه می‌توانید به نجات کوسه‌ها کمک کنید؟
آیا می‌خواهید به محافظت از کوسه‌ها کمک کنید؟ در اینجا چند راه برای کمک وجود دارد:
- کوسه‌ها تا حد زیادی به این دلیل تهدید می‌شوند که مردم باور دارند آن‌ها شکارچیانی حریص و بی‌دقت هستند. این درست نیست. در مورد کوسه‌ها بیاموزید و دوستان و خانواده خود را آموزش دهید.
- از قوانینی که از کوسه‌ها محافظت می‌کنند و قطع باله کوسه را در سراسر جهان ممنوع می‌کنند، حمایت کنید.
- با اهدای وقت یا پول از سازمان‌های تحقیقاتی و حفاظتی کوسه حمایت کنید. هرچه بیشتر در مورد کوسه‌ها بیاموزیم، بیشتر به اهمیت آن‌ها پی می‌بریم.
- به طور مسئولانه با کوسه‌ها غواصی کنید و از اپراتورهای غواصی معتبر حمایت کنید.
- از مصرف یا خرید محصولات کوسه مانند سوپ باله کوسه، چرم کوسه یا جواهرات خودداری کنید.
