اتزی: رازهای مرد یخی 5300 ساله از دل آلپ
در 19 سپتامبر 1991، در حالی که دو گردشگر آلمانی در کوه‌های آلپ اوتسال، در نزدیکی مرز ایتالیا و اتریش مشغول پیاده‌روی بودند، با منظره‌ای شگفت‌انگیز روبرو شدند: قدیمی‌ترین مومیایی شناخته شده اروپا که از دل یخ بیرون زده بود.
این مرد یخی که اکنون با نام اتزی شناخته می‌شود، به طور طبیعی در یخ مومیایی شده و به مدت تقریبی 5300 سال در شرایطی باورنکردنی حفظ شده بود. تحقیقات بر روی بدن حفظ شده اتزی و آثار باستانی متنوعی که به همراه او یافت شده، همچنان در حال آشکار ساختن اطلاعات ارزشمندی درباره زندگی اروپاییان در عصر مس است.
نحوه کشف اتزی، مرد یخی
در حوالی ساعت 1:30 بعد از ظهر 19 سپتامبر 1991، اریکا و هلموت سیمون، زوجی از نورنبرگ آلمان، در حال پایین آمدن از قله فینایل در منطقه تیسنجوخ کوه‌های آلپ اوتسال بودند که تصمیم گرفتند از یک میانبر خارج از مسیر اصلی استفاده کنند. در حین عبور از این مسیر، ناگهان متوجه شیئی قهوه‌ای رنگ شدند که از دل یخ بیرون زده بود.
پس از بررسی دقیق‌تر، زوج سیمون دریافتند که این شیء یک جسد انسانی است. در حالی که پشت سر، بازوها و پشت بدن قابل مشاهده بود، قسمت پایین تنه همچنان در داخل یخ مدفون شده بود.
زوج سیمون پس از گرفتن عکس، یافته خود را به پناهگاه سی میلاون گزارش دادند. در آن زمان، سیمون‌ها و مقامات محلی تصور می‌کردند که این جسد متعلق به یک مرد معاصر است که اخیراً قربانی یک حادثه مرگبار شده است.
بیرون آوردن جسد اتزی از دل یخ
بیرون آوردن یک جسد یخ‌زده که در ارتفاع 3210 متری از سطح دریا در داخل یخ گیر کرده باشد، کار آسانی نیست. شرایط بد آب و هوایی و کمبود تجهیزات مناسب حفاری، این کار را دشوارتر هم می‌کرد. پس از چهار روز تلاش بی‌وقفه، در نهایت جسد اتزی در 23 سپتامبر 1991 از داخل یخ بیرون کشیده شد.
اتزی در یک کیسه جسد مهر و موم شد و با هلیکوپتر به شهر ونت منتقل گردید. در آنجا، جسد او به یک تابوت چوبی منتقل و به موسسه پزشکی قانونی در اینسبروک برده شد. در اینسبروک، باستان‌شناس، کنراد اسپیندلر، تشخیص داد که جسد یافت شده در یخ قطعاً متعلق به یک انسان معاصر نیست، بلکه حداقل 4000 سال قدمت دارد.
در همین زمان بود که آن‌ها متوجه شدند اتزی، مرد یخی، یکی از شگفت‌انگیزترین یافته‌های باستان‌شناسی قرن است.
پس از اینکه اهمیت فوق‌العاده کشف اتزی مشخص شد، دو تیم از باستان‌شناسان به محل کشف بازگشتند تا آثار باستانی بیشتری را پیدا کنند. تیم اول تنها سه روز، از 3 تا 5 اکتبر 1991، در محل ماند، زیرا شرایط جوی زمستانی برای کار بسیار سخت بود.
تیم دوم باستان‌شناسی تا تابستان بعد صبر کرد و از 20 جولای تا 25 آگوست 1992 به بررسی منطقه پرداخت. این تیم آثار باستانی متعددی را کشف کرد، از جمله ریسمان، رشته‌های عضلانی، تکه‌ای از یک کمان بلند و کلاهی از پوست خرس.
نگاهی به زندگی اتزی، مرد یخی
اتزی مردی بود که بین سال‌های 3350 تا 3100 قبل از میلاد در دوره مس‌سنگی (Chalcolithic) یا عصر مس زندگی می‌کرد. قد او تقریباً 160 سانتی‌متر بود و در اواخر عمر از آرتروز، سنگ کیسه صفرا و تریکوسفالوس (نوعی انگل) رنج می‌برد. او در حدود 46 سالگی درگذشت.
در ابتدا تصور می‌شد که اتزی بر اثر سرمازدگی جان خود را از دست داده است، اما در سال 2001، یک عکس رادیولوژی نشان داد که یک سر پیکان سنگی در شانه چپ او فرو رفته است. اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT scan) در سال 2005 نشان داد که این سر پیکان یکی از سرخرگ‌های اتزی را قطع کرده و به احتمال زیاد علت مرگ او بوده است. یک زخم بزرگ بر روی دست اتزی نیز نشان‌دهنده این بود که او مدت کوتاهی قبل از مرگش در یک درگیری نزدیک با کسی شرکت داشته است.
دانشمندان اخیراً کشف کرده‌اند که آخرین وعده غذایی اتزی شامل چند تکه گوشت بز چرب و نمک‌سود شده، شبیه به بیکن امروزی بوده است. اما سؤالات زیادی در مورد اتزی، مرد یخی، همچنان بی‌پاسخ مانده است. چرا اتزی بیش از 50 خالکوبی روی بدنش داشت؟ آیا این خالکوبی‌ها بخشی از یک شکل باستانی طب سوزنی بودند؟ چه کسی او را کشت؟ چرا خون چهار نفر روی لباس‌ها و سلاح‌های او پیدا شد؟ شاید تحقیقات بیشتر به پاسخگویی به این سوالات و سایر سوالات مربوط به اتزی، مرد یخی، کمک کند.
اتزی در معرض دید عموم
پس از هفت سال مطالعه در دانشگاه اینسبروک، اتزی مرد یخی به تیرول جنوبی (South Tyrol) در ایتالیا منتقل شد تا هم مطالعات بیشتری بر روی او انجام شود و هم در معرض دید عموم قرار گیرد.
در موزه باستان‌شناسی تیرول جنوبی، اتزی در داخل یک محفظه مخصوص نگهداری می‌شود که برای حفظ بدن او، تاریک و سرد نگه داشته می‌شود. بازدیدکنندگان موزه می‌توانند از طریق یک پنجره کوچک، نگاهی اجمالی به اتزی بیندازند.
برای یادآوری مکانی که اتزی به مدت 5300 سال در آنجا باقی مانده بود، یک نشانگر سنگی در محل کشف قرار داده شده است.
