یوگسلاوی: از اتحاد تا فروپاشی خونین + بررسی کشورهای جانشین
یوگسلاوی، کشوری که پس از جنگ جهانی اول از دل شش گروه قومیتی متولد شد، حدود هفتاد سال بعد، در گرداب جنگ و خونریزی، به کشورهای مستقل متعددی تجزیه شد.
این اتحاد ناهمگون، تا زمان مرگ یوسیپ بروز تیتو در سال 1980، تحت رهبری او یکپارچه باقی ماند. اما پس از او، عطش استقلال‌طلبی در میان گروه‌های قومی شعله‌ور شد و سرنوشت یوگسلاوی را رقم زد.
در حالی که اسلوونی توانست به شکلی مسالمت‌آمیز از یوگسلاوی جدا شود، مناطق دیگری مانند بوسنی و هرزگوین، در دوران فروپاشی، شاهد درگیری‌های خونین و ویرانی‌های گسترده بودند. برای درک بهتر این تحولات، با ما همراه باشید تا تاریخچه فروپاشی این کشور را بررسی کنیم.
سقوط یوگسلاوی
یوسیپ بروز تیتو، رئیس جمهور یوگسلاوی، از سال 1943 تا زمان مرگش در سال 1980، توانست این کشور را متحد نگه دارد. یوگسلاوی در طول جنگ جهانی دوم متحد نزدیک اتحاد جماهیر شوروی بود، اما به تدریج از تمایل روزافزون شوروی برای تسلط بر اقتصاد و سرزمینش ناخشنود شد. این نارضایتی تا جایی پیش رفت که یوگسلاوی در یک اقدام جسورانه، روابط خود را با شوروی قطع کرد و تیتو در برابر استالین ایستاد.
این اقدام تیتو، منجر به "تکفیر" او از سوی استالین و پایان شراکت قدرتمند دو کشور شد. پس از این اختلاف، یوگسلاوی دیگر یک کشور اقماری شوروی نبود. زمانی که بلوک شرق تحریم‌هایی را علیه یوگسلاوی وضع کرد، این کشور با ابتکار عمل، روابط دیپلماتیک با دولت‌های اروپای غربی برقرار کرد تا بتواند به تجارت خود ادامه دهد؛ این در حالی بود که یوگسلاوی از نظر فنی یک کشور کمونیستی محسوب می‌شد. پس از مرگ استالین، روابط بین شوروی و یوگسلاوی بهبود یافت.
با مرگ تیتو در سال 1980، بار دیگر جناح‌های ملی‌گرا در یوگسلاوی نسبت به سلطه شوروی ناراضی شدند و خواستار خودمختاری کامل شدند. سقوط اتحاد جماهیر شوروی و به طور کلی کمونیسم در سال 1991، سرانجام منجر به فروپاشی پادشاهی قطعه قطعه شده یوگسلاوی به پنج کشور مستقل بر اساس قومیت شد: جمهوری فدرال یوگسلاوی، اسلوونی، مقدونیه، کرواسی و بوسنی و هرزگوین. تخمین زده می‌شود که حدود 250,000 نفر در جنگ‌ها و "پاکسازی‌های قومی" در کشورهای جدید یوگسلاوی سابق کشته شدند.
جمهوری فدرال یوگسلاوی
پس از فروپاشی یوگسلاوی، آنچه از آن باقی ماند، در ابتدا با نام جمهوری فدرال یوگسلاوی شناخته می‌شد. این جمهوری از دو بخش صربستان و مونته‌نگرو تشکیل شده بود.
صربستان
با وجود اینکه جمهوری فدرال یوگسلاوی (به دلیل سیاست‌هایش) در سال 1992 از سازمان ملل متحد اخراج شد، صربستان و مونته‌نگرو پس از دستگیری اسلوبودان میلوشویچ، رئیس جمهور سابق صربستان، در سال 2001، بار دیگر در عرصه جهانی به رسمیت شناخته شدند. جمهوری فدرال یوگسلاوی منحل و با نامی جدید احیا شد.
در سال 2003، این کشور به فدراسیونی سست متشکل از دو جمهوری با نام‌های صربستان و مونته‌نگرو تغییر ساختار داد. این کشور، اتحادیه ایالتی صربستان و مونته‌نگرو نامیده شد، اما اینطور به نظر می رسید که یک عضو دیگر هم در این میان نقش دارد.
استان سابق صربستان، یعنی کوزوو، در جنوب این کشور واقع شده است. درگیری‌های پیشین بین آلبانیایی‌تبارهای کوزوو و صرب‌های صربستان، توجه جهانی را به این استان با اکثریت آلبانیایی (80%) جلب کرده است. پس از سال‌ها مبارزه، کوزوو در فوریه 2008 به طور یکجانبه اعلام استقلال کرد. برخلاف مونته‌نگرو، همه کشورهای جهان استقلال کوزوو را به رسمیت نشناخته‌اند، به ویژه صربستان و روسیه.
مونته‌نگرو
مونته‌نگرو و صربستان در پاسخ به همه‌پرسی استقلال مونته‌نگرو در ژوئن 2006، به دو کشور جداگانه تقسیم شدند. ایجاد مونته‌نگرو به عنوان یک کشور مستقل، منجر به از دست دادن دسترسی صربستان محصور در خشکی به دریای آدریاتیک شد.
اسلوونی
اسلوونی، همگن‌ترین و مرفه ترین منطقه یوگسلاوی سابق، اولین کشوری بود که از این پادشاهی چند قومیتی جدا شد. این کشور امروزه زبان و پایتخت خود را دارد: لیوبلیانا (که یک شهر مهم و اصلی نیز محسوب می‌شود). اکثریت جمعیت اسلوونی پیرو مذهب کاتولیک رومی هستند و آموزش در این کشور اجباری است.
اسلوونی به دلیل یکنواختی قومیتی خود، توانست از بسیاری از خونریزی‌هایی که ناشی از فروپاشی یوگسلاوی بود، جلوگیری کند. این جمهوری یوگسلاوی سابق، کشور بزرگی نیست و در سال 2019 جمعیتی در حدود 2.08 میلیون نفر داشته است. اسلوونی در بهار سال 2004 به عضویت سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و اتحادیه اروپا درآمد.
مقدونیه
مقدونیه بیشتر به خاطر رابطه پر فراز و نشیب خود با یونان شناخته می‌شود؛ اختلافی دیرینه که ریشه در نام "مقدونیه" دارد و قدمت آن حتی به پیش از فروپاشی یوگسلاوی برمی‌گردد. یونان به دلایل جغرافیایی و فرهنگی معتقد است که نام "مقدونیه"، که از نام پادشاهی باستانی مقدونیه گرفته شده، به ناحق تصاحب شده و نباید مورد استفاده قرار گیرد.
به دلیل مخالفت شدید یونان با استفاده از نام این منطقه یونانی باستانی برای یک قلمرو خارجی، مقدونیه با نام "جمهوری مقدونیه یوگسلاوی سابق" به سازمان ملل متحد پذیرفته شد.
در سال 2019، جمعیتی بالغ بر دو میلیون نفر در مقدونیه زندگی می‌کردند که حدود دو سوم آن‌ها مقدونیه‌ای و 27 درصد آلبانیایی بودند. پایتخت این کشور اسکوپیه است و اقلام صادراتی اصلی آن شامل گندم، ذرت، تنباکو، فولاد و آهن می‌شود.
کرواسی
در ژانویه 1998، کرواسی کنترل تمام قلمرو خود را به دست گرفت، در حالی که بخشی از آن تحت کنترل صرب‌ها بود. این اتفاق، پایان ماموریت دو ساله صلح‌بانی سازمان ملل متحد در این منطقه را نیز رقم زد. اعلام استقلال کرواسی در سال 1991، باعث شد صربستان که تمایلی به واگذاری این منطقه نداشت، اعلام جنگ کند.
کرواسی، کشوری به شکل بومرنگ با جمعیتی بیش از چهار میلیون نفر است که خط ساحلی گسترده‌ای در امتداد غربی‌ترین بخش دریای آدریاتیک دارد. زاگرب پایتخت این کشور کاتولیک رومی است. در سال 1995، کرواسی، بوسنی و صربستان یک توافقنامه صلح امضا کردند.
بوسنی و هرزگوین
بوسنی و هرزگوین، این "دیگ جوشان مناقشات" که تقریباً محصور در خشکی است، با جمعیتی حدود چهار میلیون نفر، موزاییکی از مسلمانان، صرب‌ها و کروات‌ها است. با وجود اینکه بازی‌های المپیک زمستانی 1984 در سارایوو، پایتخت بوسنی و هرزگوین برگزار شد، این کشور پس از آن دستخوش جنگ‌های ویرانگر شد.
این منطقه کوهستانی از زمان توافقنامه صلح سال 1995 با کرواسی و صربستان، در تلاش برای بازسازی زیرساخت‌های خود بوده است. این کشور کوچک برای واردات کالاهایی مانند غذا و مواد اولیه، به این دو کشور وابسته است.
منطقه‌ای که زمانی یوگسلاوی نامیده می‌شد، ناحیه‌ای پویا و جذاب در جهان است. به نظر می‌رسد که این منطقه همچنان در کانون تحولات و کشمکش‌های ژئوپلیتیکی قرار داشته باشد، زیرا کشورهای آن برای کسب به رسمیت شناخته شدن بین‌المللی و عضویت در اتحادیه اروپا تلاش می‌کنند.
