جغرافیای افغانستان: سفری به قلب آسیای مرکزی
افغانستان، با نام رسمی جمهوری اسلامی افغانستان، کشوری بزرگ و محصور در خشکی است که در قلب آسیای مرکزی قرار دارد. جغرافیای این کشور عمدتاً کوهستانی و ناهموار است و به همین دلیل، تراکم جمعیت در بسیاری از مناطق آن پایین است. مردم افغانستان با چالش‌های اقتصادی متعددی دست و پنجه نرم می‌کنند و دولت این کشور، با وجود ظهور مجدد طالبان پس از سقوط در سال 2001، در تلاش برای دستیابی به ثبات سیاسی و اقتصادی است.
اطلاعات کلیدی درباره افغانستان
- نام رسمی: جمهوری اسلامی افغانستان
- پایتخت: کابل
- جمعیت (سال 2018): 34,940,837 نفر
- زبان‌های رسمی: فارسی دری، پشتو
- واحد پول: افغانی (AFA)
- نوع حکومت: جمهوری اسلامی ریاستی
- آب و هوا: خشک تا نیمه‌خشک؛ زمستان‌های سرد و تابستان‌های گرم
- مساحت کل: 652,230 کیلومتر مربع
- بلندترین نقطه: نوشاخ (7,492 متر)
- پست‌ترین نقطه: آمو دریا (258 متر)
این کشور با موقعیت استراتژیک خود در طول تاریخ، شاهد فراز و نشیب‌های بسیاری بوده و همچنان در تلاش برای توسعه و پیشرفت است. دسترسی به اطلاعات دقیق و به‌روز درباره افغانستان، برای درک بهتر چالش‌ها و فرصت‌های این کشور ضروری است.
تاریخ پر فراز و نشیب افغانستان
تاریخ افغانستان، سرزمینی که روزگاری بخشی از امپراتوری باستانی ایران بود، مملو از رویدادها و تحولات گوناگون است. در سال 328 قبل از میلاد، اسکندر مقدونی این سرزمین را فتح کرد. در قرن هفتم میلادی، اسلام از طریق فتوحات اعراب وارد افغانستان شد. پس از آن، گروه‌های مختلفی برای حکمرانی بر این سرزمین تلاش کردند تا اینکه در قرن سیزدهم، چنگیز خان و امپراتوری مغول به این منطقه حمله کردند.
مغول‌ها تا سال 1747 بر افغانستان حکمرانی کردند. در این سال، احمد شاه دُرانی، پایه‌های افغانستان امروزی را بنا نهاد. در قرن نوزدهم، با گسترش امپراتوری بریتانیا به شبه قاره آسیا، پای اروپایی‌ها به این منطقه باز شد و در سال‌های 1839 و 1878، دو جنگ بین انگلیس و افغانستان رخ داد. در پایان جنگ دوم، امیر عبدالرحمن خان قدرت را در افغانستان به دست گرفت، اما نفوذ بریتانیا در امور خارجی این کشور همچنان ادامه داشت.
در سال 1919، امان‌الله خان، نوه‌ی عبدالرحمن خان، با حمله به هند، جنگ سوم بین انگلیس و افغانستان را آغاز کرد. اما به زودی، در 19 اوت 1919، پیمان راولپندی بین بریتانیا و افغانستان به امضا رسید و افغانستان رسماً به استقلال رسید.
پس از استقلال، امان‌الله خان تلاش کرد تا افغانستان را مدرن کند و در عرصه بین‌المللی وارد کند. از سال 1953، افغانستان بار دیگر به اتحاد جماهیر شوروی نزدیک شد. اما در سال 1979، شوروی به افغانستان حمله کرد و یک گروه کمونیستی را در این کشور به قدرت رساند و تا سال 1989 این منطقه را با نیروی نظامی خود اشغال کرد.
در سال 1992، افغانستان با کمک مبارزان مجاهد، موفق به سرنگونی حکومت شوروی شد و در همان سال، شورای جهاد اسلامی را برای تصرف کابل تشکیل داد. اما به زودی، درگیری‌های قومی بین مجاهدین آغاز شد. در سال 1996، طالبان به منظور ایجاد ثبات در افغانستان، به قدرت رسیدند. اما این گروه، قوانین سختگیرانه اسلامی را در کشور اعمال کرد که تا سال 2001 ادامه داشت.
در دوران قدرت طالبان در افغانستان، حقوق بسیاری از مردم سلب شد و پس از حملات تروریستی 11 سپتامبر 2001، به دلیل پناه دادن به اسامه بن لادن و سایر اعضای القاعده، تنش‌هایی در سراسر جهان ایجاد شد. در نوامبر 2001، پس از اشغال افغانستان توسط ارتش ایالات متحده، حکومت طالبان سقوط کرد و کنترل رسمی این گروه بر افغانستان پایان یافت.
در سال 2004، اولین انتخابات دموکراتیک در افغانستان برگزار شد و حامد کرزی به عنوان اولین رئیس جمهور این کشور انتخاب شد. تاریخ افغانستان، تاریخ جنگ‌ها، فتوحات و تلاش برای استقلال و توسعه است.
ساختار حکومت در افغانستان
افغانستان یک جمهوری اسلامی است که به 34 ولایت تقسیم شده است. ساختار حکومتی این کشور شامل سه قوه مجریه، مقننه و قضاییه است. قوه مجریه از رئیس حکومت و رئیس دولت تشکیل شده است. قوه مقننه، مجلس ملی دوگانه است که از مجلس سنا (مشرانو جرگه) و مجلس نمایندگان (ولسی جرگه) تشکیل می‌شود. قوه قضاییه شامل دادگاه عالی با 9 عضو، دادگاه‌های عالی و دادگاه‌های استیناف است. جدیدترین قانون اساسی افغانستان در تاریخ 26 ژانویه 2004 به تصویب رسید. این ساختار، چارچوبی برای اداره کشور و تضمین حقوق شهروندان ارائه می‌دهد.
اقتصاد و کاربری اراضی در افغانستان
اقتصاد افغانستان پس از سال‌ها بی‌ثباتی، در حال بازسازی است، اما همچنان به عنوان یکی از فقیرترین کشورهای جهان شناخته می‌شود. اقتصاد این کشور عمدتاً بر پایه کشاورزی و صنعت استوار است. محصولات کشاورزی اصلی افغانستان شامل تریاک، گندم، میوه‌ها، آجیل، پشم، گوشت گوسفند، پوست گوسفند و پوست بره است. محصولات صنعتی این کشور نیز شامل منسوجات، کود، گاز طبیعی، زغال سنگ و مس می‌شود. توسعه زیرساخت‌های کشاورزی و صنعتی، کلید بهبود وضعیت اقتصادی افغانستان است.
جغرافیا و آب و هوای افغانستان
حدود دو سوم از خاک افغانستان را کوه‌های ناهموار تشکیل می‌دهند. دشت‌ها و دره‌هایی نیز در مناطق شمالی و جنوب غربی این کشور وجود دارند. دره‌های افغانستان از پرجمعیت‌ترین مناطق آن هستند و بخش عمده‌ای از کشاورزی کشور در این مناطق یا در دشت‌های مرتفع انجام می‌شود. آب و هوای افغانستان خشک تا نیمه‌خشک است و تابستان‌های بسیار گرم و زمستان‌های بسیار سردی دارد. تنوع اقلیمی و جغرافیایی، فرصت‌ها و چالش‌های خاصی را برای توسعه این کشور ایجاد کرده است.
اطلاعات تکمیلی درباره افغانستان
- زبان‌های رسمی افغانستان: دری و پشتو
- میانگین امید به زندگی در افغانستان: 42.9 سال
- تنها 10% از خاک افغانستان ارتفاعی کمتر از 600 متر دارد.
- نرخ باسوادی در افغانستان: 36%
