گروه هشت (G8) چیست و چه کشورهایی را شامل می شود؟
گروه هشت، یا G8، نامی است که امروزه تا حدودی قدیمی به نظر می‌رسد و اشاره به نشست سالانه بزرگ‌ترین قدرت‌های اقتصادی جهان دارد. این گروه که در سال 1973 با هدف ایجاد بستری برای تبادل نظر رهبران جهان شکل گرفت، از سال 2008 به تدریج جای خود را به گروه 20 (G20) داده است. با وجود اینکه تمرکز جهانی از G8 به G20 تغییر یافته، بررسی نقش و تاریخچه این گروه در شکل‌دهی به اقتصاد جهانی حائز اهمیت است. تاثیرات تصمیمات و رویکردهای این گروه در سال‌های فعالیت خود بر اقتصاد جهان و تعاملات بین‌المللی قابل توجه بوده است. بررسی این تاریخچه می‌تواند به درک بهتری از تحولات اقتصادی و سیاسی جهان کمک کند.
اعضای گروه هشت: چه کشورهایی عضو بودند؟
گروه هشت زمانی متشکل از هشت قدرت بزرگ اقتصادی جهان بود. این کشورها نقش مهمی در اقتصاد جهانی ایفا می‌کردند و نشست‌های آن‌ها تاثیراتی بر سیاست‌های اقتصادی بین‌المللی داشت. اعضای اصلی این گروه عبارت بودند از:
- ایالات متحده آمریکا
- کانادا
- فرانسه
- آلمان
- ایتالیا
- ژاپن
- روسیه
- بریتانیا (پادشاهی متحده)
اما در سال 2013، پس از الحاق کریمه به روسیه، سایر اعضا به اخراج روسیه از گروه هشت رای دادند. از آن زمان به بعد، این گروه عملاً به عنوان گروه هفت (G7) شناخته می‌شود. اگرچه اجلاس G7 (پس از حذف روسیه) فاقد اقتدار قانونی یا سیاسی الزام‌آور است، اما موضوعاتی که در آن مورد بحث قرار می‌گیرند می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر اقتصادهای جهانی داشته باشند. ریاست این گروه به صورت سالانه تغییر می‌کند و نشست در کشور رهبر سال برگزار می‌شود. تمرکز G7 بر مسائل مهم اقتصادی، فرصتی برای هماهنگی و تبادل نظر بین قدرت‌های اقتصادی جهان فراهم می‌آورد.
ریشه‌های شکل‌گیری گروه هشت (G8)
گروه هشت در ابتدا با حضور شش کشور بنیان‌گذار شکل گرفت. کانادا در سال 1976 و روسیه در سال 1997 به این جمع اضافه شدند. نخستین اجلاس رسمی گروه هشت در سال 1975 در فرانسه برگزار شد، اما پیش از آن، یک نشست غیررسمی‌تر و کوچک‌تر دو سال قبل در واشنگتن دی‌سی برگزار شده بود. این نشست که به طور غیررسمی "گروه کتابخانه" نامیده می‌شد، به ابتکار وزیر خزانه‌داری وقت ایالات متحده، جورج شولتز، ترتیب داده شد. شولتز وزرای دارایی آلمان، بریتانیا و فرانسه را به کاخ سفید دعوت کرد تا در مورد بحران نفتی خاورمیانه که به شدت نگران‌کننده بود، بحث و تبادل نظر کنند.
علاوه بر نشست سران کشورها، اجلاس گروه هشت معمولاً شامل یک سری برنامه‌ریزی‌ها و مذاکرات پیش از اجلاس اصلی است. این نشست‌ها که "نشست‌های وزارتی" نامیده می‌شوند، با حضور وزرا و دبیران دولت هر یک از کشورهای عضو برگزار می‌شود تا موضوعات مورد تمرکز در اجلاس سران مورد بحث و بررسی قرار گیرند.
همچنین، مجموعه‌ای از نشست‌های مرتبط با عنوان "گروه هشت + پنج" نیز وجود داشت که اولین بار در اجلاس سال 2005 در اسکاتلند برگزار شد. این نشست شامل به اصطلاح "گروه پنج کشور" یعنی برزیل، چین، هند، مکزیک و آفریقای جنوبی بود. این نشست پایه و اساس شکل‌گیری گروه بیست (G20) را فراهم کرد. به این ترتیب، گروه هشت گامی مهم در راستای توسعه همکاری‌های اقتصادی بین‌المللی برداشت.
توسعه‌ی G20: ورود کشورهای در حال توسعه به عرصه بین‌المللی
در سال 1999، با هدف وارد کردن کشورهای در حال توسعه و دغدغه‌های اقتصادی آن‌ها به مباحثات مربوط به مسائل جهانی، گروه G20 شکل گرفت. علاوه بر هشت کشور صنعتی اصلی عضو G8، کشورهای آرژانتین، استرالیا، برزیل، چین، هند، اندونزی، مکزیک، عربستان سعودی، آفریقای جنوبی، کره‌جنوبی، ترکیه و اتحادیه اروپا نیز به G20 پیوستند. این اقدام، گامی مهم در جهت ایجاد یک مجمع فراگیرتر برای رسیدگی به چالش‌های اقتصادی جهانی بود.
دیدگاه‌های کشورهای در حال توسعه در طول بحران اقتصادی سال 2008، که رهبران G8 عمدتاً برای آن آمادگی نداشتند، بسیار حیاتی و ارزشمند بود. در نشست G20 در همان سال، رهبران این کشورها به این نکته اشاره کردند که ریشه اصلی مشکل، عمدتاً ناشی از عدم وجود مقررات کافی در بازارهای مالی ایالات متحده آمریکا است. این امر نشان‌دهنده تغییر قدرت و احتمال کاهش نفوذ G8 بود. G20 با رویکردی جامع‌تر، تلاش کرد تا با در نظر گرفتن دیدگاه‌های متنوع، به حل مشکلات اقتصادی جهانی کمک کند.
اهمیت آینده‌ی گروه هشت (G8): آیا همچنان کارآمد است؟
در سال‌های اخیر، به ویژه پس از تشکیل گروه G20، این سوال مطرح شده است که آیا گروه G8 همچنان مفید و مرتبط است یا خیر. منتقدان بر این باورند که اعضای قدرتمند سازمان G8، علی‌رغم نداشتن اختیارات قانونی، می‌توانند اقدامات بیشتری برای حل مشکلات جهانی که کشورهای جهان سوم را تحت تاثیر قرار می‌دهد، انجام دهند. با وجود نقش کمرنگ‌تر G8 در مقایسه با گذشته، پتانسیل این گروه برای ایفای نقش در حل بحران‌های جهانی و ارائه کمک به کشورهای نیازمند همچنان وجود دارد.
