مار روباهی: حقایق جالب، زیستگاه و خطرات
مار روباهی نوعی مار صحرایی (از خانواده Colubridae) بومی آمریکای شمالی است. این مارها غیر سمی بوده و با فشردن طعمه آن را از پای درمی‌آورند. شباهت ظاهری مار روباهی به مارهایی مانند سر مسی و مار زنگی، همراه با لرزاندن دم هنگام احساس خطر، باعث می‌شود که اغلب با مارهای سمی اشتباه گرفته شوند.
نام رایج این مار ریشه در شباهت بوی آن به بوی روباه دارد. یکی از نام‌های علمی آن، vulpinus، به معنای "شبیه روباه" بوده و به افتخار چارلز فاکس، گردآورنده نمونه اولیه این گونه، نام‌گذاری شده است. در واقع، مار روباهی هنگام احساس خطر، ماده‌ای با بوی شبیه به بوی روباه از خود ترشح می‌کند.
اطلاعات کوتاه درباره مار روباهی
- نام علمی: Pantherophis vulpinus; Pantherophis ramspotti
- نام‌های رایج: مار روباهی
- گروه جانوری: خزنده
- اندازه: ۹۰ تا ۱۳۵ سانتی‌متر
- طول عمر: ۱۷ سال
- رژیم غذایی: گوشت‌خوار
- زیستگاه: مناطق مرطوب، علفزارها و جنگل‌های آمریکای شمالی
- جمعیت: پایدار
- وضعیت حفاظتی: کمترین نگرانی
گونه‌ها
دو گونه مار روباهی وجود دارد: مار روباهی شرقی (Pantherophis vulpinus) که در شرق رودخانه می‌سی‌سی‌پی یافت می‌شود و مار روباهی غربی (Pantherophis ramspotti) که در غرب این رودخانه زندگی می‌کند. نکته جالب اینجاست که بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۱، مار روباهی شرقی با نام P. gloydi و مار روباهی غربی با نام P. vulpinus شناخته می‌شدند. بنابراین، در منابع مختلف، P. vulpinus ممکن است بسته به تاریخ انتشار، به هر یک از این دو گونه اشاره داشته باشد.
شکل ظاهری
مارهای روباهی بالغ معمولاً بین ۹۰ تا ۱۸۰ سانتی‌متر طول دارند، اگرچه بیشتر آن‌ها اندازه‌ای کمتر از ۱۳۵ سانتی‌متر دارند. نرها معمولاً از ماده‌ها بزرگتر هستند. این مارها دارای پوزه‌های کوتاه و پهن هستند. رنگ پشت بدن آن‌ها در بزرگسالی طلایی، خاکستری یا قهوه‌ای مایل به سبز است و لکه‌های قهوه‌ای تیره روی آن دیده می‌شود. شکم آن‌ها نیز دارای طرح شطرنجی زرد و سیاه است. سر برخی از این مارها ممکن است نارنجی رنگ باشد. مارهای جوان شباهت زیادی به والدین خود دارند، با این تفاوت که رنگ آن‌ها روشن‌تر است.
زیستگاه و پراکندگی
مارهای روباهی شرقی در شرق رودخانه می‌سی‌سی‌پی و مارهای روباهی غربی در غرب این رودخانه زندگی می‌کنند. این مارها را می‌توان در منطقه دریاچه‌های بزرگ، از جمله میشیگان، اوهایو، میزوری و انتاریو یافت. زیستگاه این دو گونه با یکدیگر تفاوت دارد و گستره زندگی آن‌ها همپوشانی ندارد. مارهای روباهی شرقی بیشتر به مناطق مرطوب مانند مرداب‌ها علاقه دارند، در حالی که مارهای روباهی غربی در جنگل‌ها، زمین‌های کشاورزی و مراتع زندگی می‌کنند.
رژیم غذایی
مارهای روباهی گوشت‌خوار هستند و از جوندگان، تخم پرندگان، خرگوش‌های جوان و پرندگان تغذیه می‌کنند. آن‌ها از روش انقباض برای شکار استفاده می‌کنند؛ به این صورت که با فشردن طعمه، آن را از پای درمی‌آورند. پس از اینکه طعمه از تنفس باز ایستاد، مار آن را به صورت کامل و از قسمت سر می‌بلعد.
رفتار
مارهای روباهی در فصل‌های بهار و پاییز در طول روز فعال هستند، اما در هوای گرم یا سرد، به داخل لانه‌ها، زیر تنه درختان یا زیر سنگ‌ها پناه می‌برند. در تابستان، آن‌ها ترجیح می‌دهند در شب شکار کنند. این مارها در زمستان به خواب زمستانی فرو می‌روند. اگرچه آن‌ها شناگران و بالا روندگان ماهری هستند، اما بیشتر اوقات روی زمین دیده می‌شوند.
این مارها طبیعتی آرام دارند و فقط در صورت تحریک شدن، صدای "هیس" درمی‌آورند یا گاز می‌گیرند. هنگامی که احساس خطر می‌کنند، ممکن است دم خود را تکان دهند تا صدای خش‌خش ایجاد کنند. آن‌ها همچنین ماده‌ای با بوی تند از غدد مقعدی خود ترشح می‌کنند، احتمالاً برای اینکه بوی نامطبوعی برای شکارچیان داشته باشند.
تولید مثل و فرزندان
مارهای روباهی شرقی در ماه‌های آوریل یا می و مارهای روباهی غربی در ماه‌های آوریل تا جولای جفت‌گیری می‌کنند. نرها برای به دست آوردن ماده‌ها با یکدیگر کشتی می‌گیرند. ماده‌ها در ماه‌های ژوئن، جولای یا آگوست، بین ۶ تا ۲۹ تخم چرمی می‌گذارند. طول هر تخم حدود ۳.۸ تا ۵ سانتی‌متر است و در میان بقایای گیاهی جنگل یا زیر تنه درختان رها می‌شود. پس از حدود ۶۰ روز، تخم‌ها باز می‌شوند و نوزادان بلافاصله مستقل می‌شوند. طول عمر مارهای روباهی در طبیعت ناشناخته است، اما آن‌ها در اسارت تا ۱۷ سال عمر می‌کنند.
وضعیت بقا
مارهای روباهی در فهرست «کمترین نگرانی» اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارند. به طور کلی، جمعیت آن‌ها پایدار یا کمی در حال کاهش در نظر گرفته می‌شود. با این حال، برخی از ایالت‌ها این مار را مورد حفاظت قرار می‌دهند، عمدتاً برای محافظت از آن در برابر جمع‌آوری بیش از حد برای تجارت حیوانات خانگی.
تهدیدات
در حالی که مارهای روباهی خود را با زندگی در نزدیکی مناطق کشاورزی و مسکونی وفق داده‌اند، تخریب زیستگاه می‌تواند تهدیدی جدی برای آن‌ها باشد. این مارها ممکن است زیر چرخ خودروها له شوند، به دلیل اشتباه گرفته شدن با گونه‌های سمی کشته شوند، یا به طور غیرقانونی به عنوان حیوان خانگی جمع‌آوری گردند.
مارهای روباهی و انسان‌ها
مارهای روباهی نقش مهمی در کنترل آفات کشاورزی، به ویژه جوندگان، ایفا می‌کنند. کارشناسان توصیه می‌کنند که آگاهی‌رسانی در مورد این مار بی‌ضرر و مفید افزایش یابد تا از کشتن آن‌ها توسط افرادی که آن‌ها را با گونه‌های سمی اشتباه می‌گیرند، جلوگیری شود.
