صدف ملکه: جواهر دریای کارائیب، زیستگاه، تغذیه و حفاظت
صدف ملکه: نمادی از دریاهای گرمسیری
صدف ملکه (Lobatus gigas) یک نرم‌تن بی‌مهره است که اغلب به عنوان صدف دریایی نمادین شناخته می‌شود. این صدف‌ها به وفور به عنوان سوغاتی به فروش می‌رسند. حتماً شنیده‌اید که اگر یک صدف را به گوشتان بچسبانید، صدای امواج اقیانوس را می‌شنوید، اما در واقع این صدای جریان خون در رگ‌های شماست!
اطلاعات جالب درباره صدف ملکه:
- نام علمی: Lobatus gigas
- نام‌های رایج: صدف ملکه، صدف صورتی
- گروه جانوری: بی‌مهره
- اندازه: ۱۵ تا ۳۰ سانتی‌متر
- وزن: تا ۲.۲ کیلوگرم
- طول عمر: حدود ۳۰ سال
- رژیم غذایی: گیاه‌خوار
- زیستگاه: سواحل دریای کارائیب
- وضعیت حفاظتی: ارزیابی نشده
شکل ظاهری صدف ملکه
صدف‌های ملکه نوعی حلزون دریایی هستند که برای محافظت از خود در برابر شکارچیان، پوسته‌های پیچیده‌ای می‌سازند. اندازه صدف آن‌ها بین ۱۵ تا ۳۰ سانتی‌متر است و دارای ۹ تا ۱۱ حلقه مارپیچی است که به سمت بیرون امتداد دارند. در صدف‌های بالغ، لبه بیرونی صدف به جای انحنا به سمت داخل، به سمت بیرون خم می‌شود و آخرین حلقه مارپیچی، دارای بافت حلزونی برجسته‌ای است. جالب است بدانید که گاهی اوقات، این صدف‌ها مروارید هم تولید می‌کنند.
صدف ملکه بالغ، پوسته‌ای بسیار سنگین با پوشش خارجی قهوه‌ای رنگ (به نام پریوستراکوم) و سطح داخلی صورتی روشن دارد. این صدف‌ها به دلیل استحکام و زیبایی‌شان، کاربردهای فراوانی دارند؛ از ساخت ابزار و وزنه تعادل گرفته تا جواهرات زینتی. صدف ملکه، علاوه بر اینکه به عنوان شیء کلکسیونی به فروش می‌رسد، به خاطر گوشت لذیذش نیز صید می‌شود.
گونه‌های مختلف صدف‌ها
بیش از ۶۰ گونه حلزون دریایی وجود دارد که همگی پوسته‌هایی با اندازه متوسط تا بزرگ (تا حدود ۳۵ سانتی‌متر) دارند. در بسیاری از گونه‌ها، صدف‌ها طرح‌های پیچیده و رنگارنگی دارند. تمام صدف‌ها متعلق به سلسله جانوران (Animalia)، شاخه نرم‌تنان (Mollusca) و رده شکم‌پایان (Gastropoda) هستند. صدف‌های واقعی مانند صدف ملکه، شکم‌پایانی از خانواده Strombidae محسوب می‌شوند. اصطلاح "صدف" به طور کلی برای خانواده‌های طبقه‌بندی دیگری مانند Melongenidae نیز به کار می‌رود که شامل صدف‌های خربزه‌ای و تاجی می‌شوند.
نام علمی صدف ملکه تا سال ۲۰۰۸ *Strombus gigas* بود، اما به منظور انعکاس طبقه‌بندی فعلی، به *Lobatus gigas* تغییر یافت.
زیستگاه و پراکندگی صدف ملکه
گونه‌های مختلف صدف در آب‌های گرمسیری سراسر جهان، از جمله دریای کارائیب، هند غربی و دریای مدیترانه یافت می‌شوند. آن‌ها معمولاً در آب‌های نسبتاً کم‌عمق، مانند صخره‌های مرجانی و بسترهای علف دریایی زندگی می‌کنند.
صدف‌های ملکه در انواع مختلف زیستگاه‌ها در کارائیب، در امتداد سواحل خلیج فلوریدا و مکزیک و همچنین در آمریکای جنوبی زندگی می‌کنند. بسته به عمق آب و نوع پوشش گیاهی دریایی، پوسته‌های آن‌ها شکل‌های ظاهری متفاوتی دارند؛ الگوهای خارها، طول کلی و شکل نوک صدف‌ها نیز می‌تواند متفاوت باشد. صدف سامبا نیز از همین گونه صدف ملکه است، اما در مقایسه با صدف‌های ملکه معمولی، در محیط‌های کم‌عمق‌تری زندگی می‌کند، بسیار کوتاه‌تر است و پوسته‌ای بسیار ضخیم‌تر با لایه پریوستراکوم تیره‌تر دارد.
رژیم غذایی و رفتار صدف ملکه
صدف‌ها گیاه‌خوار هستند و از علف‌های دریایی، جلبک‌ها و مواد آلی مرده تغذیه می‌کنند. در مقابل، لاک‌پشت‌های سرگنده، صدف‌های اسبی و انسان‌ها نیز از آن‌ها تغذیه می‌کنند. صدف ملکه می‌تواند تا بیش از ۳۰ سانتی‌متر رشد کند و تا ۳۰ سال عمر کند؛ البته گونه‌های دیگری نیز وجود دارند که تا ۴۰ سال یا بیشتر عمر می‌کنند.
رژیم غذایی صدف ملکه، مانند اکثر صدف‌های این خانواده، گیاهی است. لاروها و نوزادان عمدتاً از جلبک‌ها و پلانکتون‌ها تغذیه می‌کنند، اما با رشد و رسیدن به مرحله بلوغ، یک پوزه بلند درمی‌آورند که به آن‌ها اجازه می‌دهد قطعات بزرگ‌تری از جلبک‌ها را انتخاب و مصرف کنند. همچنین نوزادان از علف‌های دریایی نیز تغذیه می‌کنند.
صدف‌های بالغ به جای ماندن در یک مکان ثابت، کیلومترها سرگردان می‌شوند. آن‌ها به جای شنا کردن، از پای خود برای بلند کردن و پرتاب بدن خود به جلو استفاده می‌کنند. صدف‌ها همچنین صخره‌نوردان خوبی هستند. محدوده زندگی متوسط یک صدف ملکه از یک سوم هکتار تا نزدیک به ۶ هکتار متغیر است. آن‌ها در فصل تابستان و در طول فصل تولیدمثل با بیشترین سرعت در این محدوده حرکت می‌کنند، زیرا نرها به دنبال جفت می‌گردند و ماده‌ها به دنبال زیستگاه‌های تخم‌گذاری می‌روند. آن‌ها موجوداتی اجتماعی هستند و تولیدمثل آن‌ها در دسته‌های بزرگ بهتر صورت می‌گیرد.
تولیدمثل و فرزندان صدف ملکه
صدف‌های ملکه به صورت جنسی تولیدمثل می‌کنند و بسته به عرض جغرافیایی و دمای آب، می‌توانند در تمام طول سال تخم‌ریزی کنند. در برخی مناطق، ماده‌ها در زمستان از مناطق تغذیه دور از ساحل به مناطق تخم‌ریزی تابستانی مهاجرت می‌کنند. ماده‌ها می‌توانند تخم‌های بارور شده را برای هفته‌ها ذخیره کنند و چندین نر می‌توانند یک توده تخم را در این مدت بارور کنند. تخم‌ها در آب‌های ساحلی کم‌عمق با بسترهای شنی گذاشته می‌شوند. بسته به میزان دسترسی به غذا، یک صدف می‌تواند در هر فصل تخم‌ریزی تا ۱۰ میلیون تخم بگذارد.
تخم‌ها پس از چهار روز باز می‌شوند و لاروهای پلانکتونی (معروف به وِلیجِرها) به مدت ۱۴ تا ۶۰ روز با جریان آب شناور می‌شوند. پس از رسیدن به طول حدود ۱.۲۵ سانتی‌متر، به کف دریا فرو می‌روند و پنهان می‌شوند. در آنجا به شکل‌های نابالغ تبدیل می‌شوند و تا حدود ۱۰ سانتی‌متر رشد می‌کنند. در نهایت، به بسترهای علف دریایی مجاور نقل مکان می‌کنند، در آنجا به صورت دسته‌ای جمع می‌شوند و تا زمان بلوغ جنسی در آنجا می‌مانند. این اتفاق در حدود ۳.۵ سالگی رخ می‌دهد، زمانی که به حداکثر طول بزرگسالی خود می‌رسند و لبه‌های بیرونی آن‌ها حداقل ۰.۷۵ تا ۱ سانتی‌متر ضخامت دارد.
پس از بلوغ صدف ملکه، رشد طولی پوسته متوقف می‌شود، اما رشد عرضی آن ادامه می‌یابد و لبه بیرونی آن شروع به گسترش می‌کند. خود حیوان نیز از رشد باز می‌ایستد، به جز اندام‌های جنسی آن که به رشد خود ادامه می‌دهند. طول عمر صدف ملکه تقریباً ۳۰ سال است.
وضعیت حفاظت صدف ملکه
اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) هنوز وضعیت حفاظتی صدف‌ها را ارزیابی نکرده است. با این حال، صدف‌ها خوراکی هستند و در بسیاری از موارد به دلیل گوشت و پوسته‌های سوغاتی‌شان بیش از حد برداشت شده‌اند. در دهه ۱۹۹۰، صدف‌های ملکه در ضمیمه دوم کنوانسیون تجارت بین‌المللی گونه‌های در معرض خطر انقراض گیاهان و جانوران وحشی (CITES) قرار گرفتند که تجارت بین‌المللی آن‌ها را تنظیم می‌کند.
صدف‌های ملکه همچنین برای گوشتشان در مناطق دیگری از کارائیب که هنوز در معرض خطر انقراض نیستند، برداشت می‌شوند. بیشتر این گوشت به ایالات متحده فروخته می‌شود. صدف‌های زنده نیز برای استفاده در آکواریوم‌ها به فروش می‌رسند.
این بخش مربوط به منابع است.
