بیگ بنگ: راز پیدایش جهان هستی | سفری به ابتدای کیهان
چگونه جهان آغاز شد؟ این پرسشی است که قرن‌ها ذهن دانشمندان و فلاسفه را به خود مشغول کرده است. آن‌ها با نگاه به آسمان پر ستاره، در پی یافتن پاسخی برای این سوال بنیادی بوده‌اند. اخترشناسی و اخترفیزیک وظیفه دارند تا این معما را حل کنند، اما این کار آسانی نیست. کشف راز آغاز جهان، نیازمند بررسی دقیق و جستجو در اعماق فضا و زمان است.
نخستین نشانه‌های مهم برای یافتن پاسخ به این سوال، در سال 1964 از آسمان به دست آمد. در این سال، دو ستاره‌شناس به نام‌های آرنو پنزیاس و رابرت ویلسون، در حین بررسی داده‌های مربوط به سیگنال‌های بازتابیده شده از ماهواره‌های بالونی اکو، یک سیگنال مایکروویو را کشف کردند. آن‌ها در ابتدا تصور کردند که این سیگنال، یک نویز مزاحم است و تلاش کردند آن را حذف کنند.
اما مشخص شد که این سیگنال، در واقع از زمانی اندکی پس از آغاز جهان به ما رسیده است. اگرچه آن‌ها در آن زمان نمی‌دانستند، اما در واقع تابش زمینه کیهانی (CMB) را کشف کرده بودند. CMB توسط نظریه‌ای به نام بیگ بنگ پیش‌بینی شده بود. این نظریه بیان می‌کند که جهان در ابتدا به صورت یک نقطه بسیار داغ و متراکم در فضا بوده و ناگهان به سمت بیرون منبسط شده است. کشف این دو دانشمند، نخستین شاهد برای اثبات این رویداد آغازین بود. کشف تابش زمینه کیهانی و نظریه بیگ بنگ، تحولی عظیم در درک ما از جهان ایجاد کرد.
بیگ بنگ: لحظه تولد جهان
چه چیزی باعث آغاز جهان هستی شد؟ بر اساس علم فیزیک، جهان از یک تکینگی به وجود آمد. تکینگی اصطلاحی است که فیزیکدانان برای توصیف مناطقی از فضا به کار می‌برند که قوانین فیزیک در آنجا صدق نمی‌کنند. اطلاعات ما در مورد تکینگی‌ها بسیار محدود است، اما می‌دانیم که چنین مناطقی در هسته سیاهچاله‌ها وجود دارند. سیاهچاله‌ها تمام جرمی که جذب می‌کنند را در یک نقطه بسیار کوچک و بی‌نهایت متراکم فشرده می‌کنند. تصور کنید که زمین را در چیزی به اندازه یک نوک سوزن جای دهیم. یک تکینگی از آن هم کوچکتر خواهد بود.
البته این بدان معنا نیست که جهان به شکل یک سیاهچاله آغاز شده است. چنین فرضیه‌ای این سوال را مطرح می‌کند که آیا چیزی قبل از بیگ بنگ وجود داشته است یا خیر؟ این موضوع بسیار فرضی و گمانه‌زنی است. طبق تعریف، هیچ چیز قبل از آغاز وجود نداشته است، اما این واقعیت سوالات بیشتری را ایجاد می‌کند تا پاسخ. به عنوان مثال، اگر هیچ چیز قبل از بیگ بنگ وجود نداشته است، چه چیزی باعث ایجاد تکینگی در وهله اول شد؟ این سوالی است که اخترفیزیکدانان هنوز در تلاش برای درک آن هستند.
با این حال، پس از ایجاد تکینگی (به هر طریقی که اتفاق افتاده باشد)، فیزیکدانان تصور خوبی از آنچه در ادامه رخ داده است، دارند. جهان در حالت بسیار داغ و متراکم قرار داشت و از طریق فرآیندی به نام تورم شروع به انبساط کرد. از حالت بسیار کوچک و متراکم، به یک حالت بسیار داغ تبدیل شد. سپس، با انبساط، سرد شد. این فرآیند اکنون به عنوان بیگ بنگ شناخته می‌شود، اصطلاحی که اولین بار توسط سر فرد هویل در یک برنامه رادیویی بی‌بی‌سی در سال 1950 ابداع شد.
اگرچه این اصطلاح نوعی انفجار را تداعی می‌کند، اما در واقع هیچ انفجار یا مهبانگی رخ نداده است. در واقع، این انبساط سریع فضا و زمان بود. آن را مانند باد کردن یک بادکنک در نظر بگیرید: همانطور که کسی در آن هوا می‌دمد، سطح بیرونی بادکنک به سمت بیرون منبسط می‌شود. این انبساط سریع، زمینه ساز شکل گیری جهان امروزی شد.
لحظاتی پس از بیگ بنگ: شکل‌گیری جهان اولیه
در ابتدای شکل‌گیری جهان (در کسری از ثانیه پس از آغاز بیگ بنگ)، قوانین فیزیک به شکلی که امروز می‌شناسیم، حاکم نبودند. به همین دلیل، هیچ‌کس نمی‌تواند با دقت بسیار بالا پیش‌بینی کند که جهان در آن زمان چگونه بوده است. با این حال، دانشمندان توانسته‌اند تصویری تقریبی از چگونگی تکامل جهان ارائه دهند. در آن زمان، دما و چگالی جهان به قدری بالا بود که حتی ذرات بنیادی مانند پروتون‌ها و نوترون‌ها نیز نمی‌توانستند وجود داشته باشند. در عوض، انواع مختلف ماده (ماده و پادماده) با یکدیگر برخورد می‌کردند و انرژی خالص ایجاد می‌کردند.
با آغاز سرد شدن جهان در چند دقیقه اول، پروتون‌ها و نوترون‌ها شروع به شکل‌گیری کردند. به تدریج، پروتون‌ها، نوترون‌ها و الکترون‌ها با هم ترکیب شدند تا هیدروژن و مقادیر کمی هلیوم را تشکیل دهند. در طول میلیاردها سال بعد، ستارگان، سیارات و کهکشان‌ها شکل گرفتند تا جهان کنونی را ایجاد کنند. این فرایند شکل‌گیری جهان، یکی از پیچیده‌ترین و شگفت‌انگیزترین رویدادهای تاریخ هستی است. درک این فرایند، به ما کمک می‌کند تا جایگاه خود را در جهان بهتر بشناسیم.
شواهدی بر نظریه بیگ بنگ: پژواک آغاز جهان
به یاد پنزیاس و ویلسون و کشف تابش زمینه کیهانی (CMB) می‌افتیم. یافته‌های آن‌ها، که جایزه نوبل را برایشان به ارمغان آورد، اغلب به عنوان "پژواک" بیگ بنگ توصیف می‌شود. این تابش، مانند یک پژواک در یک دره، نشانه‌ای از یک رویداد اصلی را با خود حمل می‌کند. تفاوت اینجاست که به جای یک پژواک صوتی، سرنخ بیگ بنگ، یک اثر حرارتی در سراسر فضاست.
این اثر حرارتی، به طور خاص توسط فضاپیمای کاوشگر زمینه کیهانی (COBE) و کاوشگر ناهمسانگردی مایکروویو ویلکینسون (WMAP) مورد مطالعه قرار گرفته است. داده‌های این دو کاوشگر، واضح‌ترین شواهد را برای رویداد آغاز جهان ارائه می‌دهند. این داده ها به دانشمندان کمک کرده اند تا درک بهتری از چگونگی شکل گیری جهان به دست آورند.
نظریه‌های جایگزین بیگ بنگ: نگاهی دیگر به آغاز کیهان
در حالی که نظریه بیگ بنگ به عنوان پذیرفته‌شده‌ترین مدل برای توضیح منشاء جهان شناخته می‌شود و توسط تمامی شواهد مشاهداتی پشتیبانی می‌شود، مدل‌های دیگری نیز وجود دارند که از همین شواهد برای روایت داستانی اندکی متفاوت استفاده می‌کنند.
برخی از نظریه‌پردازان استدلال می‌کنند که نظریه بیگ بنگ بر اساس یک فرض نادرست بنا شده است: اینکه جهان بر پایه یک فضازمان دائماً در حال انبساط است. آن‌ها جهانی ایستا را پیشنهاد می‌کنند، که در اصل توسط نظریه نسبیت عام اینشتین پیش‌بینی شده بود. نظریه اینشتین بعدها اصلاح شد تا با نحوه انبساط جهان سازگار شود. انبساط، بخش بزرگی از این داستان است، به ویژه از آنجایی که شامل وجود انرژی تاریک می‌شود. در نهایت، محاسبه مجدد جرم جهان به نظر می‌رسد از نظریه بیگ بنگ حمایت می‌کند.
در حالی که درک ما از وقایع واقعی هنوز ناقص است، داده‌های CMB به شکل‌گیری نظریه‌هایی که تولد کیهان را توضیح می‌دهند، کمک می‌کنند. بدون بیگ بنگ، هیچ ستاره، کهکشان، سیاره یا حیاتی نمی‌توانست وجود داشته باشد. نظریه بیگ بنگ، چارچوبی اساسی برای درک ما از جهان فراهم می‌کند.
حقایق کلیدی درباره بیگ بنگ
- بیگ بنگ، نامی است که به رویداد تولد جهان هستی داده شده است.
- تصور می‌شود بیگ بنگ زمانی رخ داده است که چیزی باعث آغاز انبساط یک تکینگی بسیار کوچک، حدود 13.8 میلیارد سال پیش شد.
- نوری که اندکی پس از بیگ بنگ ساطع شده، به صورت تابش زمینه کیهانی (CMB) قابل شناسایی است. این نور، مربوط به زمانی است که جهان تازه متولد شده، حدود 380,000 سال پس از بیگ بنگ روشن شده بود.
- نجوم
- علم
