شگفتی‌های دنیای شترها: زیستگاه، رفتار، تغذیه و حقایق جالب

شترها پستاندارانی هستند که به خاطر کوهان‌های منحصربه‌فردشان شناخته می‌شوند. این کوهان‌ها در واقع مخازن چربی هستند که شترها در زمان کمبود آب و غذا از آن‌ها برای تامین انرژی استفاده می‌کنند. توانایی متابولیسم این چربی ذخیره شده، شترها را به حیواناتی مناسب برای بارکشی در سفرهای طولانی تبدیل کرده است.

حقایق جالب درباره شتر:

• نام علمی: Camelus
• نام رایج: شتر
• گروه جانوری: پستانداران
• قد: 6 تا 7 فوت (1.8 تا 2.1 متر)
• وزن: 800 تا 2300 پوند (360 تا 1040 کیلوگرم)
• طول عمر: 15 تا 50 سال
• رژیم غذایی: گیاهخوار
• زیستگاه: بیابان‌های آسیای مرکزی (شترهای باختری) و شمال آفریقا و خاورمیانه (شترهای یک‌کوهانه)
• جمعیت: 2 میلیون شتر اهلی باختری، 15 میلیون شتر اهلی یک‌کوهانه، و کمتر از 1000 شتر باختری وحشی
• وضعیت حفاظتی: شتر باختری وحشی در معرض خطر انقراض قرار دارد. سایر گونه‌های شتر در معرض خطر انقراض نیستند.

ویژگی‌های ظاهری و سازگاری شتر

شترها علاوه بر کوهان‌های معروفشان، ویژگی‌های منحصر به فرد دیگری نیز دارند که آن‌ها را برای زندگی در شرایط سخت بیابانی ایده‌آل کرده است.

• محافظت در برابر طوفان شن: شترها می‌توانند سوراخ‌های بینی خود را ببندند تا از ورود شن به داخل جلوگیری کنند. همچنین، دو ردیف مژه بلند و یک پلک سوم دارند که از چشمانشان در برابر طوفان‌های شن و نور شدید خورشید محافظت می‌کند.
• مقاومت در برابر گرما: موهای ضخیم شترها از آن‌ها در برابر تابش شدید آفتاب محافظت می‌کند. کف پاهای آن‌ها نیز دارای بافت ضخیمی است که آن‌ها را در برابر گرمای سوزان زمین بیابان مقاوم می‌سازد.
• سایر ویژگی‌ها: شترها سم‌داران زوج‌انگشتی هستند. آن‌ها معمولاً بین 1.8 تا 2.1 متر قد و 2.7 تا 3.3 متر طول دارند و وزن آن‌ها می‌تواند تا 1040 کیلوگرم برسد. از دیگر ویژگی‌های ظاهری آن‌ها می‌توان به پاهای بلند، گردن دراز و پوزه‌ای برجسته با لب‌های بزرگ اشاره کرد. </ul

  

زیستگاه و پراکندگی شترها

شترهای باختری بیشتر در آسیای مرکزی یافت می‌شوند، در حالی که شترهای یک‌کوهانه در شمال آفریقا و خاورمیانه زندگی می‌کنند. شترهای باختری وحشی نیز در جنوب مغولستان و شمال چین پراکنده شده‌اند. به طور کلی، شترها در مناطق بیابانی زندگی می‌کنند، اما گاهی اوقات می‌توان آن‌ها را در محیط‌های مشابه مانند مراتع نیز یافت.

اگرچه اغلب شترها را با آب و هوای بسیار گرم مرتبط می‌دانیم، اما زیستگاه آن‌ها می‌تواند شامل محیط‌های بسیار سرد نیز باشد. شترها در زمستان یک لایه محافظتی از مو ایجاد می‌کنند تا به آن‌ها در برابر سرما کمک کند و در ماه‌های تابستان این لایه را می‌ریزند.

رژیم غذایی و رفتار شترها

شترها جانورانی روزگرد هستند، یعنی در طول روز فعال‌اند. رژیم غذایی آن‌ها شامل گیاهانی مانند علف‌های کوتاه و سایر گیاهان خاردار و شور است. برای دسترسی به این گیاهان، شترها دارای لب بالایی شکافته‌ای هستند که به هر نیمه از آن اجازه می‌دهد به طور مستقل حرکت کند و به آن‌ها در خوردن گیاهان کوتاه کمک می‌کند.

مانند گاوها، شترها غذا را از معده خود به دهان برمی‌گردانند تا دوباره آن را بجوند (نشخوار کنند). شترها می‌توانند سریع‌تر از سایر پستانداران آب بنوشند. گفته می‌شود که آن‌ها قادرند حدود 30 گالن (113 لیتر) آب را در کمی بیش از 10 دقیقه بنوشند.

تولید مثل و فرزندآوری شترها

شترها به صورت گله‌ای زندگی می‌کنند که از یک نر غالب و تعدادی ماده تشکیل شده است. اوج باروری شترهای نر (دوره فحلی) بسته به گونه، در زمان‌های مختلفی از سال رخ می‌دهد. اوج باروری شترهای باختری از نوامبر تا می رخ می‌دهد، در حالی که شترهای یک‌کوهانه می‌توانند در طول سال به اوج باروری برسند. شترهای نر معمولاً با حدود نیم دوجین ماده جفت‌گیری می‌کنند، اگرچه برخی از نرها می‌توانند در یک فصل با بیش از 50 ماده جفت‌گیری کنند.

شترهای ماده دوره بارداری 12 تا 14 ماهه دارند. هنگامی که زمان زایمان فرا می‌رسد، مادر باردار معمولاً از گله اصلی جدا می‌شود. نوزادان شتر می‌توانند کمی پس از تولد راه بروند و پس از چند هفته تنهایی، مادر و نوزاد به گله بزرگتر می‌پیوندند. تک‌زایی رایج‌ترین نوع تولد است، اما گزارش‌هایی از دوقلوزایی شتر نیز وجود دارد.

تهدیدات پیش روی شترهای وحشی باختری

شترهای وحشی باختری عمدتاً توسط شکار غیرقانونی و قاچاق تهدید می‌شوند. حملات حیوانات درنده و همچنین جفت‌گیری با شترهای اهلی باختری نیز از دیگر تهدیدات برای جمعیت شترهای وحشی باختری به شمار می‌روند.

وضعیت حفاظتی شترهای باختری وحشی

شترهای باختری وحشی (Camelus ferus) توسط IUCN به عنوان گونه‌ای در معرض خطر انقراض شدید طبقه‌بندی شده‌اند. کمتر از 1000 راس از این حیوانات در حیات وحش باقی مانده‌اند و جمعیت آن‌ها رو به کاهش است. در مقایسه، تخمین زده می‌شود که 2 میلیون شتر باختری اهلی وجود دارد.

گونه‌های مختلف شتر

دو گونه اصلی شتر وجود دارد: شتر باختری (Camelus bactrianus) و شتر یک‌کوهانه (Camelus dromedarius). شترهای باختری دو کوهان دارند، در حالی که شترهای یک‌کوهانه یک کوهان دارند. گونه سومی نیز به نام شتر وحشی باختری (Camelus ferus) وجود دارد که از نزدیک با شتر باختری مرتبط است، اما در حیات وحش زندگی می‌کند.

شترها و انسان‌ها: یک تاریخچه طولانی

انسان‌ها و شترها تاریخچه طولانی و مشترکی دارند. شترها قرن‌ها به عنوان حیوانات بارکش مورد استفاده قرار گرفته‌اند و احتمالاً بین سال‌های 3000 تا 2500 قبل از میلاد در شبه جزیره عربستان اهلی شده‌اند. به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردی که به آن‌ها اجازه می‌دهد در برابر شرایط سخت سفر در صحرا مقاومت کنند، شترها به تسهیل تجارت کمک کرده‌اند.