جریان های اقیانوسی چگونه جزایر زباله ای ایجاد می کنند و بر حیات وحش تأثیر می گذارند؟

با افزایش جمعیت و گسترش مصرف انسان ها، زباله های تولیدشده به یکی از بزرگ ترین معضلات زیست محیطی تبدیل شده اند. اقیانوس ها به عنوان مجرای عمده ای برای تخلیه زباله ها شناخته می شوند، و میلیون ها تن زباله به آرامی در آب های آزاد انباشته می شوند. این زباله ها، به ویژه پلاستیک های کوچک و بزرگ، توسط جریان های اقیانوسی به نقاط خاصی منتقل می شوند و می توانند به جزایر زباله ای تبدیل شوند که نه تنها چشم انداز طبیعی را تغییر می دهند بلکه بر اکوسیستم دریایی و حیات وحش تأثیر منفی می گذارند. این مقاله به بررسی شکل گیری این جزایر زباله، اثرات زیست محیطی آن ها و راهکارهای ممکن برای کاهش و پیشگیری از این بحران می پردازد.

جزایر زباله دریایی و نحوه تشکیل آن ها

در دنیای امروز، با افزایش جمعیت و تولید زباله، بخش عمده ای از زباله ها به اقیانوس ها ریخته می شوند. این زباله ها عمدتاً ناشی از فعالیت های انسانی هستند و به مکان هایی می رسند که جریان های اقیانوسی با یکدیگر برخورد می کنند. در این نقاط، زباله ها تجمع می یابند و به آن ها جزایر زباله دریایی گفته می شود.

علی رغم تصورات عمومی، بیشتر این جزایر زباله به راحتی قابل دیدن نیستند و فقط تعداد معدودی از آن ها در برخی مناطق خاص به صورت پلتفرم های زباله بزرگ قابل مشاهده هستند. اما اکثر این تجمعات در میانه اقیانوس ها واقع شده و به شکل بزرگ تری از زباله های میکروسکوپی، به ویژه ذرات پلاستیکی، تشکیل می شوند.

از آنجا که زباله ها به طور دائم در حال حرکت و انباشته شدن در این جریان ها هستند، اندازه و شکل این جزایر زباله به طور مداوم در حال تغییر است. تشخیص اندازه واقعی و تراکم این جزایر نیازمند تحقیقات گسترده و پیشرفته است، زیرا مقدار زیادی از زباله ها به شکل ذرات ریز و نامرئی هستند که در سطح آب شناورند و معمولاً با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیستند.

جزیره زباله بزرگ اقیانوس آرام

جزیره زباله بزرگ اقیانوس آرام، که گاهی به عنوان جزیره زباله شرقی یا گرداب زباله شرقی اقیانوس آرام نیز شناخته می شود، منطقه ای است که تمرکز بالایی از زباله های دریایی را بین هاوایی و کالیفرنیا جمع آوری کرده است. اندازه دقیق این جزیره زباله به دلیل حرکت مداوم زباله ها و رشد پیوسته اش، مشخص نیست و به همین دلیل، اندازه آن به طور غیرقابل پیش بینی تغییر می کند.

این جزیره به دلیل وجود جریان های اقیانوسی از جمله گردش آب های اقیانوس شمالی که باعث می شود زباله ها در این منطقه جمع آوری شوند، شکل گرفته است. برای مثال، به دلیل اثر کوریولیس، آب ها در این گردش به آرامی چرخیده و یک قیف طبیعی برای زباله ها ایجاد می کنند.

جزیره زباله بزرگ اقیانوس آرام به عنوان یک منطقه با فشار بالا در نیمکره شمالی شناخته می شود و شامل هوای گرم و کم فشار است. شرایط جوی و هوایی در این منطقه باعث می شود که زباله ها به راحتی جمع آوری شوند و در نتیجه این مکان به یکی از بزرگ ترین تجمعات زباله های دریایی تبدیل شود.

پیش بینی وجود این جزیره زباله برای اولین بار در سال 1988 توسط سازمان ملی اقیانوسی و جوی ایالات متحده (NOAA) انجام شد، اما کشف رسمی آن تا سال 1997 به تأخیر افتاد. در آن سال، کاپیتان چارلز مور در حین عبور از این منطقه پس از یک مسابقه قایق رانی، متوجه زباله های شناور در طول مسیر خود شد و به این ترتیب، جزیره زباله بزرگ اقیانوس آرام به طور رسمی شناخته شد.

جزایر زباله اقیانوس اطلس و دیگر اقیانوس ها

در حالی که جزیره زباله بزرگ اقیانوس آرام، برجسته ترین و شناخته شده ترین جزیره زباله دریایی است، اقیانوس اطلس نیز دارای جزایر زباله ای مشابه در سواحل خود می باشد. یکی از مهم ترین این مناطق، دریای سرگاسو است که در شمال اقیانوس اطلس قرار دارد و به ویژه به خاطر تجمع زباله ها در آن شناخته شده است.

دریای سرگاسو بین 70 تا 40 درجه طول غربی و 25 تا 35 درجه عرض شمالی واقع شده و با جریان های اقیانوس مانند جریان خلیج، جریان شمال اقیانوس اطلس، و جریان های دیگر در ارتباط است. این جریان ها باعث می شوند که بخشی از زباله های جهان به میانه دریای سرگاسو منتقل شوند و در آنجا به تدریج جمع آوری گردند.

علاوه بر جزیره زباله بزرگ اقیانوس آرام و دریای سرگاسو، سه گردش بزرگ گرمسیری دیگر نیز در دنیا وجود دارند که هر کدام شرایط مشابهی با آنچه در دریای سرگاسو و جزیره زباله بزرگ اقیانوس آرام مشاهده می شود، دارند. این گردش ها نیز محل تجمع زباله های دریایی هستند و به تدریج به مشکل زباله های دریایی در سطح جهانی افزوده می شوند.

این جزایر زباله، به دلیل وجود جریان های مختلف، نه تنها زباله به وجود می آورند بلکه در اکوسیستم دریایی تاثیرات منفی به جا می گذارند و به تدریج به عنوان یک چالش بزرگ برای حیات وحش و انسان ها شناخته می شوند. به همین دلیل، تجزیه و تحلیل و نظارت بر وضعیت آن ها اهمیت ویژه ای دارد.

ترکیبات جزایر زباله

جزایر زباله دریایی عمدتاً از انواع مختلف زباله های پلاستیکی تشکیل شده اند. بر اساس مطالعاتی که توسط کاپیتان چارلز مور و دیگر محققان انجام شده است، مشخص شده که حدود 90 درصد از زباله های موجود در جزیره زباله بزرگ اقیانوس آرام، پلاستیک هستند. این حقیقت نشان می دهد که بسیاری از زباله های دریایی به طور عمده از مواد پلاستیکی نشأت می گیرند که به دلیل خاصیت عدم تجزیه پذیری آنها، در اقیانوس ها باقی می مانند.

پلاستیک ها در این جزیره به اشکال مختلف وجود دارند، که شامل بطری های آب، فنجان ها، درپوش های بطری، مسواک ها و کیسه های پلاستیکی می شود. علاوه بر این، زباله های مربوط به قایق ها و ناوگان های ماهیگیری نیز درصد قابل توجهی از این آلودگی ها را تشکیل می دهند. مواد مانند تورهای ماهیگیری، بویه ها، طناب ها، جعبه ها و بشکه ها نیز در این جزایر مشاهده می شوند و می توانند تا 50 درصد از کل زباله های پلاستیکی در اقیانوس را تشکیل دهند.

علاوه بر زباله های بزرگتر، باید به وجود میکروپلاستیک ها نیز اشاره کرد. این ذرات ریز پلاستیکی، که از خرد شدن زباله های بزرگتر به وجود می آیند و یا به عنوان یک محصول جانبی در فرآیند تولید پلاستیک ایجاد می شوند، به طور گسترده ای در آب ها یافت می شوند. میکروپلاستیک ها به دلیل اندازه کوچک و نامرئی بودن، اندازه گیری و پاکسازی آن ها دشوار است و می توانند به سادگی به جانداران دریایی و زنجیره غذایی آن ها راه پیدا کنند.

ترکیبات مختلف جزایر زباله نه تنها بر اکوسیستم دریایی تأثیر منفی می گذارند بلکه سبب به خطر افتادن حیات وحش و انباشته شدن سموم در زنجیره غذایی انسان ها نیز می شوند. بنابراین، درک ترکیبات این جزایر و پیوند آن ها با آلودگی پلاستیکی در اقیانوس ها، ضرورت بررسی و نظارت دقیق برای جلوگیری از تشدید بحران زباله های دریایی است.

میکروپلاستیک ها و اثرات آن ها

میکروپلاستیک ها به طور فزاینده ای به عنوان یکی از مشکلات جدی محیط زیستی در اقیانوس ها در نظر گرفته می شوند. این ذرات ریز پلاستیکی، که معمولاً کمتر از 5 میلی متر قطر دارند، می توانند از تجزیه زباله های بزرگتر پلاستیکی یا به عنوان محصولات جانبی در فرآیندهای تولید پلاستیک ایجاد شوند. وجود میکروپلاستیک ها در سطح اقیانوس ها به قدری رایج شده است که در هر نقطه از آب های آزاد می توان آن ها را پیدا کرد.

از آنجا که میکروپلاستیک ها به چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیستند، اندازه گیری مقدار دقیق آن ها و پیگیری تجمع شان در محیط زیست بسیار پیچیده است. این ذرات ریز به آسانی به جانداران دریایی، از جمله ماهی ها و صدف ها، وارد می شوند و ممکن است توسط آن ها به عنوان غذا تشخیص داده شوند. این امر نه تنها بر اکوسیستم تأثیر منفی می گذارد بلکه می تواند به زنجیره غذایی انسان ها نیز آسیبی جدی برساند.

میکروپلاستیک ها می توانند حاوی سموم و مواد شیمیایی خطرناک باشند که در طول زمان در بافت جانداران تجمع می یابند. این سموم می توانند موجب ایجاد مشکلات بهداشتی در جانداران شوند و با افزایش تمرکز آن ها در زنجیره غذایی، خطراتی برای انسان ها نیز به همراه داشته باشند. تحقیقات نشان می دهد که میکروپلاستیک ها می توانند به سموم بیوشیمیایی مانند دی دی تی متصل شوند و تأثیرات زیان بار بر سلامت و زندگی جانداران از جمله انسان ها بگذارند.

علاوه بر اثرات بهداشتی، میکروپلاستیک ها می توانند سبب انتقال گونه های غیر بومی به مناطق جدید شوند، زیرا این ذرات به سادگی به جانداران یا دیگر اجسام در اقیانوس های آزاد چسبیده و آن ها را به مکان های جدید منتقل می کنند. بنابراین، کنترل و کاهش میکروپلاستیک ها در اقیانوس ها نه تنها به حفاظت از محیط زیست کمک می کند، بلکه به سلامت عمومی جامعه نیز کمک می کند. شناسایی و پیاده سازی راهکارهای مؤثر برای کاهش این آلاینده ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

تأثیر جزایر زباله بر حیات وحش و انسان ها

وجود جزایر زباله در اقیانوس ها تأثیرات عمیق و منفی بر روی حیات وحش و به طور غیرمستقیم بر انسان ها دارد. این زباله ها، به ویژه پلاستیک ها، به راحتی می توانند برای جانداران دریایی مشکلات جدی ایجاد کنند. حیوانات مانند نهنگ ها، پرندگان دریایی و سایر موجودات دریایی ممکن است به دلیل وجود زباله های پلاستیکی در این جزایر، دچار خفگی یا دیگر آسیب های جسمی شوند.

به عنوان مثال، زباله هایی مانند حلقه های شش-pack و تورهای نایلونی می توانند به راحتی حیوانات را گرفتار کنند و در نتیجه باعث مرگ آن ها شوند. همچنین، جانداران دریایی ممکن است زباله هایی مانند بادکنک ها و نی ها را به اشتباه غذا تصور کنند و در نتیجه با بلعیدن این اجسام دچار مشکلات جدی بهداشتی و اختلالات گوارشی شوند.

علاوه بر خطرات جسمی، زباله ها می توانند سموم خطرناک را به بدن موجودات دریایی منتقل کنند. زمانی که جانداران دریایی میکروپلاستیک ها یا زباله های آلوده را می خورند، سموم در بافت های آن ها تجمع می یابد و به زنجیره غذایی راه پیدا می کند. این روند در نهایت بر انسان ها تأثیر می گذارد، زیرا مواد غذایی دریایی آلوده به سموم و میکروپلاستیک ها، به طور مستقیم به مصرف انسان ها می رسند.

تأثیر جزایر زباله بر حیات وحش به اینجا ختم نمی شود. این زباله ها همچنین می توانند باعث تغییر در اکوسیستم های دریایی و توازن زیستی شوند، که این خود تبعات زنجیره ای برای بسیاری از گونه ها و همچنین تأثیرات اقتصادی برای جوامع انسانی به همراه دارد. به عنوان مثال، کاهش جمعیت گونه های ماهی به دلیل آلودگی می تواند تأثیرات مستقیم بر صنعت ماهیگیری و معیشت جوامع ساحلی داشته باشد.

در مجموع، وجود جزایر زباله در اقیانوس ها نه تنها به سلامت و بقاء حیات وحش آسیب می زند، بلکه خطرات جدی برای سلامت انسان ها و اقتصاد جهانی به همراه دارد. برای مقابله با این چالش، ضروری است که اقدامات جدی برای کاهش تولید زباله و پاکسازی اقیانوس ها انجام شود.

آینده جزایر زباله

آینده جزایر زباله دریایی به شدت به اقدامات ما در امروز بستگی دارد. تحقیقات انجام شده توسط محققان و سازمان های مختلف مانند NOAA نشان می دهد که جزایر زباله هنوز در حال رشد هستند و در حال حاضر تلاش های پاکسازی با چالش های قابل توجهی مواجه هستند. با وجود برنامه های پاکسازی، حجم زیاد زباله ها در سطح وسیع منجر به این می شود که تأثیر این تلاش ها غالباً کم رنگ باشد.

چالش اصلی در تلاش های پاکسازی، حذف میکروپلاستیک هاست که به دلیل اندازه کوچک و ترکیب با جانداران دریایی، بسیار دشوار است. حتی اگر پاکسازی تمام زباله های بزرگتر ممکن باشد، عواقب زیست محیطی ناشی از میکروپلاستیک ها و اثرات تجمعی آن ها در زنجیره غذایی همچنان باقی خواهد ماند. در نتیجه، قبل از هر چیز، ضروری است که تغییرات اساسی در شیوه تولید و مصرف پلاستیک در سطح جهانی ایجاد شود.

به منظور مقابله با بحران زباله دریایی، نیاز به سیاست های جدید و قوی تری برای مدیریت زباله و بازیافت وجود دارد. این شامل اجرای برنامه های آموزشی برای کاهش استفاده از پلاستیک، ترویج بازیافت مؤثر و افزایش آگاهی عمومی درباره تأثیرات زباله بر محیط زیست می باشد. سازمان ها و بنیادهای مرتبط، مانند Algalita، در تلاش هستند با انجام برنامه های آموزشی در سطح جهانی، تغییرات لازم را در رفتار شهروندان ایجاد کنند. شعار آن ها "رد کردن، کاهش، دوباره استفاده، تبدیل و بازیافت" به خوبی نشان دهنده مسیر لازم برای آینده ای پایدار است.

در نهایت، آینده جزایر زباله به همکاری جهانی و تغییرات رفتاری بستگی دارد. هر شخص می تواند مسئولیت خود را در حفاظت از اقیانوس ها و کاهش تولید زباله به عهده بگیرد. تنها در این صورت می توانیم اطمینان حاصل کنیم که نسل های آینده از اقیانوس هایی پاک، سالم و حیاتی بهره مند شوند.