تأثیرات گرمایش جهانی بر حیات وحش: از انقراض تا تغییر رفتار

دانشمندان معتقدند گرمایش جهانی تنها به ذوب شدن کلاهک‌های یخی محدود نمی‌شود، بلکه عامل اصلی افزایش پدیده‌های جوی نامتعارف مانند موج‌های گرما، آتش‌سوزی‌های جنگلی و خشکسالی‌ها است. تصویر خرس قطبی درمانده بر روی تکه‌ای یخ شناور، به نمادی از اثرات مخرب تغییرات آب و هوایی تبدیل شده است.

اما باید توجه داشت که این تصویر، تمام واقعیت را منعکس نمی‌کند. خرس‌های قطبی شناگران ماهری هستند و تغییرات اقلیمی، بیشتر از طریق محدود کردن دسترسی آن‌ها به طعمه، بر زندگی‌شان اثر می‌گذارد. با این حال، محققان بر این باورند که حتی تغییرات جزئی در دما، برای تهدید صدها گونه جانوری که هم‌اکنون نیز در معرض خطر هستند، کافی است. مطالعات نشان می‌دهند تا پایان قرن جاری، نزدیک به نیمی از گونه‌های جانوری و گیاهی در مناطق غنی طبیعی مانند آمازون و گالاپاگوس، به دلیل تغییرات آب و هوایی در معرض انقراض قرار خواهند گرفت.

این مسئله نشان می‌دهد که اثرات گرمایش جهانی بر حیات وحش بسیار گسترده‌تر از چیزی است که به نظر می‌رسد و نیازمند توجه فوری و اقدام جدی برای کاهش اثرات آن هستیم. محافظت از محیط زیست و گونه‌های جانوری در برابر تغییرات اقلیمی، وظیفه‌ای همگانی است.

تخریب زیستگاه: بزرگترین تهدید برای حیات وحش

مهم‌ترین اثر گرمایش جهانی بر حیات وحش، تخریب زیستگاه‌ها است. اکوسیستم‌ها، مکان‌هایی که جانوران میلیون‌ها سال برای سازگاری با آن‌ها زمان صرف کرده‌اند، به سرعت در اثر تغییرات آب و هوایی دگرگون می‌شوند و توانایی آن‌ها در تامین نیازهای گونه‌ها را کاهش می‌دهند. این تخریب اغلب ناشی از تغییرات دما و دسترسی به آب است که بر پوشش گیاهی بومی و حیواناتی که از آن تغذیه می‌کنند، تاثیر می‌گذارد.

گاهی جمعیت‌های جانوری آسیب‌دیده می‌توانند به فضاهای جدید نقل مکان کرده و به زندگی خود ادامه دهند. اما رشد جمعیت انسانی به این معناست که بسیاری از مناطق زمین که می‌توانند برای این "حیات وحش پناهنده" مناسب باشند، تکه‌تکه شده و مملو از توسعه مسکونی و صنعتی شده‌اند. شهرها و جاده‌ها می‌توانند به عنوان موانعی عمل کنند که از حرکت گیاهان و حیوانات به زیستگاه‌های جایگزین جلوگیری می‌کنند.

گزارشی از مرکز آب و هوای جهانی Pew پیشنهاد می‌کند که ایجاد "زیستگاه‌های انتقالی" یا "راهروها" می‌تواند با اتصال مناطق طبیعی که در غیر این صورت توسط توسعه انسانی از هم جدا شده‌اند، به گونه‌های مهاجر کمک کند. این راهکارهای حفاظتی می‌توانند نقش مهمی در بقای گونه‌های جانوری در برابر چالش‌های تغییرات آب و هوایی ایفا کنند.

تغییر در چرخه‌های زندگی: اثرات پنهان گرمایش جهانی

فراتر از جابه‌جایی زیستگاه، بسیاری از دانشمندان معتقدند که گرمایش جهانی باعث تغییر در زمان‌بندی رویدادهای چرخه‌ای طبیعی در زندگی حیوانات شده است. مطالعه این رویدادهای فصلی را فنولوژی می‌نامند. بسیاری از پرندگان، زمان‌بندی الگوهای مهاجرتی و تولیدمثلی خود را تغییر داده‌اند تا با آب و هوای گرم‌تر هماهنگ شوند. برخی از حیوانات خواب زمستانی نیز هر سال زودتر از خواب بیدار می‌شوند، احتمالاً به دلیل دمای گرم‌تر بهار.

اما متاسفانه، تحقیقات این فرضیه قدیمی را نقض می‌کنند که گونه‌های مختلف همزیست در یک اکوسیستم خاص، به گرمایش جهانی به عنوان یک موجودیت واحد پاسخ می‌دهند. در عوض، گونه‌های مختلف در یک زیستگاه یکسان، به شیوه‌های متفاوتی واکنش نشان می‌دهند و جوامع بوم‌شناختی را که طی هزاره‌ها شکل گرفته‌اند، از هم می‌پاشند. این عدم هماهنگی در پاسخ به تغییرات آب و هوایی، پیامدهای جدی برای پایداری اکوسیستم‌ها دارد.

تاثیرات بر حیوانات، زندگی انسان‌ها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد

همانطور که گونه‌های حیات وحش برای بقا تلاش می‌کنند و مسیرهای جداگانه‌ای را در پیش می‌گیرند، انسان‌ها نیز می‌توانند تاثیرات آن را احساس کنند. مطالعه‌ای از صندوق جهانی حیات وحش نشان داد که مهاجرت برخی از انواع سسک‌ها از ایالات متحده به کانادا، منجر به گسترش سوسک‌های پوستخوار کاج کوهی شد که درختان با ارزش نراد بالسام را از بین می‌برند. به طور مشابه، مهاجرت کرم‌های ابریشم به سمت شمال در هلند، باعث فرسایش برخی از جنگل‌ها در آنجا شده است. این مثال‌ها نشان می‌دهد که تغییرات اقلیمی و تاثیر آن بر اکوسیستم‌ها، نه تنها جانوران، بلکه زندگی و معیشت انسان‌ها را نیز به طور مستقیم تحت تاثیر قرار می‌دهد.

کدام حیوانات بیشتر از همه تحت تاثیر گرمایش جهانی قرار گرفته‌اند؟

به گفته سازمان مدافعان حیات وحش، برخی از گونه‌های حیات وحش که بیشتر از همه تحت تاثیر گرمایش جهانی قرار گرفته‌اند عبارتند از: کاریبو (گوزن شمالی)، روباه‌های قطبی، وزغ‌ها، خرس‌های قطبی، پنگوئن‌ها، گرگ‌های خاکستری، پرستوهای درختی، لاک‌پشت‌های رنگی و ماهی‌های آزاد. این سازمان نگران است که اگر اقدامات قاطعی برای معکوس کردن گرمایش زمین انجام ندهیم، گونه‌های بیشتری به لیست جمعیت‌های حیات وحش که به آستانه انقراض رسیده‌اند، اضافه خواهند شد. نجات حیات وحش مستلزم تلاش‌های فوری و هماهنگ در سطح جهانی است.