اقیانوس جنوبی، پنجمین و جدیدترین اقیانوس جهان

اقیانوس های دنیا نقش مهمی در اکوسیستم سیاره ما دارند و هر یک ویژگی های خاص خود را دارند. در سال 2000، تغییر عمده ای در نقشه برداری و نام گذاری اقیانوس ها ایجاد شد که به وسیله سازمان هیدروگرافی بین المللی (IHO) انجام گرفت. این سازمان اقیانوس جنوبی را به عنوان پنجمین و جدیدترین اقیانوس جهان معرفی کرد. اقیانوس جنوبی، همچنین به عنوان اقیانوس قطب جنوب شناخته می شود و تمام اطراف قارهٔ قطب جنوب را احاطه کرده است. در این مقاله به بررسی موقعیت، ویژگی ها و اهمیت اقیانوس جنوبی می پردازیم و سوالات مربوط به تعداد واقعی اقیانوس ها را مورد بررسی قرار می دهیم.

چرا اقیانوس جنوبی جدید ایجاد شد؟

در چند سال اخیر، تحقیقات زیادی در زمینه اقیانوس شناسی و چرخه های اقیانوسی انجام شده است. این تحقیقات به ویژه بر روی تأثیرات تغییرات اقلیمی و جریان های اقیانوسی تمرکز دارند. به منظور ارتقاء علم اقیانوس شناسی و رسیدن به درک بهتری از این پدیده ها، ضرورت ایجاد یک مرز واضح برای اقیانوس ها احساس شد.

اقیانوس جنوبی، با مساحتی حدود 20.3 میلیون کیلومتر مربع، دومین بزرگ ترین اقیانوس جهان به حساب می آید. این منطقه به شدت تحت تأثیر جریان های اقیانوسی و تغییرات آب وهوایی قرار دارد و به عنوان یک اکوسیستم مهم برای گونه های مختلف دریایی شناخته می شود. با نام گذاری این اقیانوس جدید، امکان طبقه بندی دقیق تری برای تحقیقات و مطالعات علمی فراهم شد، که می تواند به حفظ و مدیریت بهتر منابع دریایی کمک کند.

علاوه بر این، نام گذاری رسمی اقیانوس جنوبی به عنوان پنجمین اقیانوس جهان، باعث تشویق کشورهای مختلف برای مشارکت و همکاری در زمینه حفاظت از این اکوسیستم منحصر به فرد گردید. این تحولات نشان دهنده اهمیت و ارزش بالای اقیانوس ها برای زندگی روی زمین و ضرورت حفاظت از آن هاست.

محدوده اقیانوس جنوبی چیست؟

اقیانوس جنوبی به عنوان پنجمین اقیانوس جهان، به طور خاص در اطراف قارهٔ قطب جنوب واقع شده است. این اقیانوس از خط ساحلی قطب جنوب آغاز شده و تا عرض جغرافیایی 60 درجهٔ جنوبی ادامه دارد. این مرز شمالی همچنین به عنوان مرز معاهدهٔ آنتارکتیک شناخته می شود که اصول و قوانین خاصی را برای مدیریت و حفاظت از این منطقه تعیین می کند.

اقیانوس جنوبی با تمامی درجه های طولی از 0 تا 360 درجه، وسعت زیادی را پوشش می دهد و بخشی کلیدی از سیستم های آب و هوایی جهان به شمار می آید. این اقیانوس به دلیل جریانات قوی و تأثیرات اقلیمی، به عنوان یکی از مهم ترین نقاط برای مطالعهٔ تغییرات آب وهوایی در نظر گرفته می شود.

شایان ذکر است که با توجه به نظرات کشورهای عضو سازمان هیدروگرافی بین المللی، مرز شمالی اقیانوس جنوبی در عرض جغرافیایی 60 درجهٔ جنوبی تعیین شده است. این تصمیم نه تنها بر اساس مستندات علمی، بلکه با توجه به عدم عبور این خط از مناطق خشکی و احتمال تداخل با سایر اقیانوس ها اتخاذ شده است. چنین مرزی با هدف حفاظت از محیط زیست دریایی و کاهش تأثیرات منفی فعالیت های انسانی به ویژه در مناطق حساس قطب جنوب ایجاد گردید.

آیا واقعاً پنج اقیانوس وجود دارد؟

مسئله تعداد اقیانوس های جهان همواره یکی از مباحث داغ در جوامع جغرافیایی و علمی بوده است. تا قبل از معرفی اقیانوس جنوبی، معمولاً اقیانوس ها به چهار دسته تقسیم می شدند: اقیانوس آرام، اقیانوس اطلس، اقیانوس هند و اقیانوس قطبی. با این حال، با توجه به تأسیس اقیانوس جنوبی به عنوان پنجمین اقیانوس، اکنون این سؤال مطرح می شود که آیا واقعاً پنج اقیانوس وجود دارد یا نه.

سازمان هیدروگرافی بین المللی (IHO) در سال 2000 اقدام به تعیین و نام گذاری اقیانوس جنوبی کرد. این اعلامیه نظریهٔ چهار اقیانوس را به چالش کشید و به طرفداران نظریه پنج اقیانوس قدرت بیشتری داد. کشورهایی که در این تصمیم گیری شرکت کردند، به طور قابل توجهی به نامگذاری اقیانوس جنوبی رای مثبت دادند و این اقدام بر اساس تحقیقات علمی و نیاز به شفافیت در مسائل مرتبط با اقیانوس شناسی انجام شد.

بنابراین، اگرچه می توان به نظریه چهار اقیانوس پایبند ماند، اما با تأسیس اقیانوس جنوبی، تعداد اقیانوس ها به پنج می رسد. این تغییر نه تنها در علم جغرافیا تأثیرگذار است، بلکه بر روی سیاست های دریایی، حفاظت از محیط زیست و مدیریت منابع آبی نیز تأثیر دارد. بنابراین، با توجه به تغییرات اخیر و مستندات علمی، به نظر می رسد که اکنون می توان اقیانوس ها را به پنج دسته تقسیم کرد.

سازمان هیدروگرافی بین المللی چه تصمیمی گرفت؟

سازمان هیدروگرافی بین المللی (IHO) به عنوان نهاد رسمی مسئول تعیین حدود و نام های دریایی، در سال 2000 تصمیم مهمی گرفت که اساساً نقشه برداری و طبقه بندی اقیانوس ها را تغییر داد. این سازمان پس از بررسی های دقیق علمی و نظرات کشورهای عضو، اقیانوس جنوبی را به عنوان پنجمین اقیانوس جهان تأسیس کرد. این تصمیم به ویژه در راستای ترویج تحقیقات اقیانوس شناسی و رفع ابهامات موجود در زمینه مرزهای دریایی انجام شد.

با انتشار سومین ویرایش "محدودیت های اقیانوس ها و دریاها" (S-23)، IHO وجود اقیانوس جنوبی را به صورت رسمی معرفی و تعریف کرد. این سند جهانی به عنوان مرجع اصلی برای نام گذاری و تعیین موقعیت اقیانوس ها و دریاها در سطح بین المللی شناخته می شود. در این گزارش، داده های علمی و مشاهدات دقیق به کار رفته تا اقیانوس جنوبی به عنوان یک نهاد مستقل با ویژگی ها و مرزهای خاص خود شناخته شود.

جالب است بدانید که بسیاری از کشورهای عضو IHO به این تصمیم پاسخ مثبت دادند و تنها آرژانتین بود که در برابر آن مخالفت کرد. با این حال، در نهایت، 18 کشور از 28 کشور پاسخ دهنده ترجیح دادند نام اقیانوس را "اقیانوس جنوبی" بگذارند تا به این ترتیب هویت مستقل آن تأکید شود. این تصمیم نه تنها به تسهیل تحقیقات علمی کمک کرد، بلکه همکاری های بین المللی را برای مدیریت این اکوسیستم حساس تسریع نمود.

موقعیت اقیانوس پنجم چیست؟

اقیانوس جنوبی، که به عنوان پنجمین اقیانوس جهان شناخته می شود، به طور خاص در اطراف قارهٔ قطب جنوب قرار دارد و گسترش آن شامل تمامی درجه های طولی از 0 تا 360 درجه است. این اقیانوس از خط ساحلی قطب جنوب آغاز می شود و به سمت شمال تا عرض جغرافیایی 60 درجهٔ جنوبی ادامه دارد. این مرز شمالی نه تنها به عنوان نقطهٔ جدایی نما برای اقیانوس جنوبی عمل می کند بلکه به عنوان مرز معاهدهٔ آنتارکتیک نیز تعیین شده است.

موقعیت جغرافیایی اقیانوس جنوبی آن را به یک اکوسیستم منحصر به فرد تبدیل کرده است. این اقیانوس نه تنها به عنوان یک مرز طبیعی برای سرزمین های اطراف خود عمل می کند، بلکه در نهایت به سیستم های آبی و اقلیمی دیگر اقیانوس ها نیز متصل است. جریان های اقیانوسی که از این منطقه عبور می کنند نقش بسیار مهمی در تغییرات آب وهوایی و جریان های اقیانوسی جهانی ایفا می کنند.

سازمان هیدروگرافی بین المللی در مورد مرزهای شمالی اقیانوس جنوبی نیاز به تحلیل های دقیقی داشت. در نهایت، با توجه به شرایط جغرافیایی، 60 درجهٔ جنوبی به عنوان مرز شمالی این اقیانوس انتخاب شد. این تصمیم بر مبنای این واقعیت بود که خط 60 درجهٔ جنوبی از هرگونه خشکی عبور نمی کند و در نتیجه به عنوان یک محدوده طبیعی برای اقیانوس قرار می گیرد. این ویژگی ها سبب می شود که اقیانوس جنوبی به عنوان یک محیط ایده آل برای مطالعهٔ پدیده های اقیانوسی و آب وهوای جهانی شناخته شود.