کشف تصادفی تفلون: داستان دکتر روی پلانکت
داستان کشف تفلون، ماده‌ای که امروزه در بسیاری از وسایل زندگی روزمره ما کاربرد دارد، با نام دکتر روی پلانکت گره خورده است. در آوریل سال 1938، دکتر پلانکت در حین انجام آزمایش‌هایی بر روی گازهای فریون، به طور کاملاً تصادفی ماده‌ای جدید به نام PTFE (پلی تترا فلوئور اتیلن) را کشف کرد که بعدها با نام تجاری تفلون به شهرت رسید. این کشف اتفاقی، دریچه‌ای نو به سوی کاربردهای متنوع این ماده شگفت‌انگیز گشود.
این کشف تصادفی، به یکی از مهم‌ترین اختراعات قرن بیستم تبدیل شد و تأثیر بسزایی در صنایع مختلف از جمله لوازم خانگی، خودروسازی، و صنایع هوافضا داشت. تفلون به دلیل خواص منحصر به فردی همچون مقاومت بالا در برابر حرارت و مواد شیمیایی، نچسب بودن، و ضریب اصطکاک پایین، به سرعت جای خود را در بازار جهانی باز کرد.
چگونه روی پلانکت PTFE (تفلون) را کشف کرد؟
دکتر روی پلانکت، با مدارک عالی در شیمی آلی، در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی دوپونت در نیوجرسی مشغول به کار شد. او در ابتدا بر روی گازهای مرتبط با مبردهای فریون کار می‌کرد، اما این آغاز ماجرای کشف تفلون بود. پلانکت و دستیارش، جک ربوک، مامور به توسعه یک مبرد جایگزین بودند و در این راستا تترافلوئور اتیلن (TFE) را تولید کردند.
آن‌ها حدود 45 کیلوگرم TFE تولید کردند، اما با چالش نگهداری آن مواجه شدند. TFE را در سیلندرهای کوچک ریخته و منجمد کردند. اما پس از مدتی، با کمال تعجب دریافتند که سیلندرها تقریباً خالی هستند، در حالی که همچنان سنگین به نظر می‌رسیدند. با باز کردن یکی از سیلندرها، مشاهده کردند که TFE به یک پودر سفید و مومی شکل پلیمریزه شده است: پلی تترا فلوئور اتیلن یا رزین PTFE، همان ماده‌ای که ما امروزه آن را به نام تفلون می‌شناسیم.
پلانکت، دانشمندی کنجکاو و پیگیر بود. او با این ماده جدید و خواص منحصر به فردش روبرو شد: بسیار لغزنده، از نظر شیمیایی پایدار و دارای نقطه ذوب بالا. او شروع به آزمایش بر روی آن کرد تا ببیند آیا کاربردی دارد یا خیر. اما سرنوشت مسیر او را تغییر داد، چرا که به بخش دیگری منتقل شد. TFE به بخش تحقیقات مرکزی دوپونت فرستاده شد و دانشمندان آنجا مأموریت یافتند تا با این ماده جدید آزمایش کنند. این‌گونه بود که تفلون متولد شد!
ویژگی‌های منحصربه‌فرد تفلون: ماده‌ای شگفت‌انگیز با کاربردهای گسترده
تفلون (Teflon®)، با وزن مولکولی فراتر از 30 میلیون، یکی از بزرگترین مولکول‌های شناخته شده در جهان است. این ماده، به شکل پودری بی‌رنگ و بی‌بو، نوعی فلوئوروپلاستیک است که خواص بی‌نظیر آن، دامنه کاربردهای آن را به طور چشمگیری گسترش داده است.
سطح تفلون به قدری لغزنده است که تقریباً هیچ ماده‌ای به آن نمی‌چسبد و یا جذب آن نمی‌شود. این ویژگی، تفلون را به عنوان لغزنده‌ترین ماده روی زمین در کتاب رکوردهای گینس به ثبت رسانده است. جالب است بدانید که تفلون تنها ماده‌ای است که حتی پاهای مارمولک نیز نمی‌توانند به آن بچسبند!
این ویژگی‌های شگفت‌انگیز، تفلون را به ماده‌ای ایده‌آل برای کاربردهای مختلف تبدیل کرده است، از جمله:
- روکش نچسب برای ظروف پخت و پز
- عایق الکتریکی در سیم‌ها و کابل‌ها
- ماده محافظ در برابر لکه برای پارچه‌ها و فرش‌ها
- کاهش اصطکاک در قطعات صنعتی
تفلون و نام تجاری آن: از مصارف نظامی تا ظروف نچسب آشپزخانه
شرکت دوپونت، PTFE را با نام تجاری تفلون (Teflon®) برای اولین بار در سال 1945 به بازار عرضه کرد. با توجه به خواص نچسب فوق‌العاده تفلون، جای تعجبی نداشت که این ماده برای تولید ظروف پخت و پز نچسب انتخاب شود. اما در ابتدا، به دلیل هزینه بالای تولید، تفلون تنها در صنایع نظامی و مصارف صنعتی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
اولین تابه نچسب با استفاده از تفلون در سال 1954 در فرانسه با نام "تِفال" (Tefal) به بازار عرضه شد. پس از آن، ایالات متحده نیز در سال 1861 (به نظر می‌رسد اینجا اشتباه تایپی رخ داده و احتمالا منظور 1961 بوده) تابه های پوشیده شده با تفلون خود را روانه بازار کرد. این رویداد، آغازی بود بر استفاده گسترده از تفلون در لوازم خانگی و زندگی روزمره.
تفلون امروز: حضور همه‌جانبه در زندگی روزمره و یادبود دکتر پلانکت
امروزه، تفلون (Teflon®) تقریباً در همه‌جا یافت می‌شود: از مواد دافع لکه در پارچه‌ها، فرش‌ها و مبلمان گرفته تا برف‌پاک‌کن‌های خودرو، محصولات مو، لامپ‌ها، عینک‌ها، سیم‌های برق و شراره‌های فریبنده مادون قرمز. در مورد ظروف پخت و پز، حالا با خیال راحت می‌توانید از همزن سیمی یا هر وسیله دیگری استفاده کنید – بر خلاف گذشته، دیگر نگران خراشیدن پوشش تفلون نخواهید بود، زیرا این پوشش بهبود یافته است.
دکتر پلانکت تا زمان بازنشستگی خود در سال 1975 در دوپونت ماند. او در سال 1994 درگذشت، اما پیش از آن به تالار مشاهیر پلاستیک و تالار ملی مخترعان راه یافته بود، افتخاری شایسته برای مردی که با کشف تصادفی خود، دنیای ما را تغییر داد.
