شترمرغ: بزرگترین پرنده جهان، رازهای زندگی و زیستگاه
شترمرغ (Struthio camelus)، تنها عضو راسته خود در دنیای پرندگان، با داشتن قدی بلند و وزنی سنگین، بزرگترین پرنده زنده روی زمین است. این پرنده بومی آفریقا، اگرچه قادر به پرواز نیست، اما سرعت بالایی در دویدن دارد. شترمرغ‌ها می‌توانند با سرعت حدود 72 کیلومتر در ساعت بدوند و مسافت‌های طولانی را با سرعت ثابت حدود 48 کیلومتر در ساعت طی کنند.
چشم‌های شترمرغ، بزرگترین چشم‌ها در بین تمام مهره‌داران خشکی‌زی است و تخم‌های حدوداً 1.3 کیلوگرمی آن‌ها، بزرگترین تخم‌هایی هستند که توسط هر پرنده زنده‌ای تولید می‌شوند. نکته جالب دیگر در مورد شترمرغ‌های نر، داشتن آلت تناسلی است، ویژگی‌ای که در میان پرندگان بسیار نادر است.
دانستنی‌های سریع درباره شترمرغ
- نام علمی: Struthio camelus
- نام‌های رایج: شترمرغ معمولی
- گروه اصلی جانوری: پرنده
- اندازه: 1.7 تا 2 متر
- وزن: 90 تا 135 کیلوگرم
- طول عمر: 40 تا 50 سال
- رژیم غذایی: همه‌چیزخوار
- زیستگاه: آفریقا، شامل بیابان‌ها، دشت‌های نیمه‌خشک، ساواناها و جنگل‌های باز
- جمعیت: نامشخص
- وضعیت حفاظتی: آسیب‌پذیر
شکل ظاهری و ویژگی‌ها
شترمرغ‌ها بزرگترین پرندگان زنده در دنیای امروز هستند. وزن یک شترمرغ بالغ بین 90 تا 135 کیلوگرم است. قد شترمرغ‌های نر بالغ به حدود 2 متر می‌رسد، در حالی که شترمرغ‌های ماده کمی کوچکتر هستند. به دلیل جثه بزرگ و بال‌های کوچک، این پرندگان قادر به پرواز نیستند.
شترمرغ‌ها تحمل بالایی در برابر گرما دارند و می‌توانند دمای تا 55 درجه سانتیگراد را بدون مشکل تحمل کنند. اهلی کردن شترمرغ‌ها تنها حدود 150 سال است که آغاز شده و آن‌ها را می‌توان تنها تا حدی اهلی دانست.
شترمرغ‌ها به گروهی از پرندگان بی‌پرواز به نام بی‌تیغه‌ها تعلق دارند. بی‌تیغه‌ها استخوان سینه‌ای صاف و بدون تیغه دارند. این تیغه، ساختاری استخوانی است که ماهیچه‌های پرواز به آن متصل می‌شوند. از دیگر پرندگانی که در رده بی‌تیغه‌ها قرار می‌گیرند می‌توان به کاسواری‌ها، کیوی‌ها، موآها و ایموها اشاره کرد.
زیستگاه و گستره جغرافیایی
شترمرغ‌ها بومی قاره آفریقا هستند و در گستره وسیعی از زیستگاه‌ها از جمله بیابان‌ها، دشت‌های نیمه‌خشک، ساواناها و جنگل‌های باز به خوبی زندگی می‌کنند.
در طول فصل تولید مثل که حدود پنج ماه به طول می‌انجامد، این پرندگان بی‌پرواز گله‌هایی با جمعیت 5 تا 50 فرد تشکیل می‌دهند. این گله‌ها اغلب با پستانداران چراکننده مانند گورخرها و غزال‌ها همزیستی دارند. با پایان فصل تولید مثل، گله‌های بزرگتر به گروه‌های کوچکتر 2 تا 5 نفره تقسیم می‌شوند که وظیفه مراقبت از جوجه‌های تازه متولد شده را بر عهده می‌گیرند.
رژیم غذایی و رفتار
شترمرغ‌ها همه‌چیزخوار هستند، به این معنی که بیشتر از مواد گیاهی تغذیه می‌کنند، اما گاهی اوقات حشرات و مهره‌داران کوچک را نیز می‌خورند. اگرچه گیاهان، به ویژه ریشه، دانه و برگ‌ها، غذای مورد علاقه آن‌ها هستند، اما ملخ‌ها، مارمولک‌ها، مارها و جوندگان را هم می‌خورند. حتی دیده شده که آن‌ها شن و سنگریزه هم می‌خورند که به آسیاب کردن غذا در سنگدان آن‌ها کمک می‌کند. سنگدان، کیسه کوچکی است که غذا قبل از رسیدن به معده در آن خرد و ریز می‌شود.
شترمرغ‌ها نیازی به نوشیدن آب ندارند و تمام آب مورد نیاز خود را از گیاهانی که می‌خورند تامین می‌کنند. با این حال، اگر به یک آبشخور برسند، آب می‌نوشند.
تولید مثل و فرزندان
شترمرغ‌های نر را خروس و شترمرغ‌های ماده را مرغ می‌نامند. به گروهی از شترمرغ‌ها گله گفته می‌شود. طبق گزارش باغ وحش سن دیگو، گله‌ها می‌توانند تا 100 پرنده را شامل شوند، اگرچه بیشتر آن‌ها 10 عضو دارند. در هر گله، یک نر و یک ماده غالب وجود دارد و تعدادی شترمرغ ماده دیگر نیز حضور دارند. شترمرغ‌های نر تنها در طول فصل جفت‌گیری به گله می‌آیند و می‌روند.
شترمرغ‌ها تخم‌های بزرگی می‌گذارند که حدود 1.3 کیلوگرم وزن دارند و طول آن‌ها حدود 15 سانتی‌متر و قطرشان حدود 13 سانتی‌متر است. این تخم‌ها، بزرگترین تخم‌هایی هستند که توسط هر پرنده زنده‌ای تولید می‌شوند. شترمرغ‌های نر و ماده به طور مشترک روی تخم‌ها می‌خوابند تا اینکه پس از 42 تا 46 روز، جوجه‌ها سر از تخم درآورند. مسئولیت بزرگ کردن جوجه‌ها نیز به طور مشترک بر عهده شترمرغ‌های نر و ماده است. جوجه‌های شترمرغ از هر جوجه پرنده دیگری بزرگتر هستند و در هنگام تولد، به اندازه یک مرغ معمولی هستند.
وضعیت حفاظتی
بر اساس اعلام اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN)، شترمرغ‌ها در دسته گونه‌های آسیب‌پذیر قرار دارند و جمعیت آن‌ها در حال کاهش است، اگرچه آمار دقیقی از جمعیت آن‌ها در دسترس نیست. به ویژه، تصور می‌شود که جمعیت شترمرغ سومالیایی به سرعت در حال کاهش است. باغ وحش سن دیگو اشاره می‌کند که اگرچه شترمرغ‌ها در حال حاضر در معرض خطر انقراض قرار ندارند، اما برای حفاظت از جمعیت‌های باقی‌مانده در حیات وحش، نیاز به حفاظت و پرورش دقیق دارند.
