آیا شیر اسیدی است یا قلیایی؟ بررسی pH شیر و تغییرات آن

شیر یکی از نوشیدنی های پرکاربرد در سراسر جهان است که به دلیل خواص غذایی و طعم ملایم آن مورد توجه قرار گرفته است. اما آیا تا به حال به این فکر کرده اید که شیر اسیدی است یا قلیایی؟ این سوال ممکن است برای بسیاری از افراد، به ویژه کسانی که از شیر برای کاهش اسید معده استفاده می کنند، گیج کننده باشد. در واقع، شیر با pH حدود 6.5 تا 6.7، کمی اسیدی است، اما برخی آن را نزدیک به خنثی می دانند. در این مطلب، به بررسی دقیق تر اسیدیته شیر، عوامل مؤثر بر تغییرات pH آن و تأثیر باکتری ها بر طعم و ویژگی های شیر می پردازیم.

شیر اسیدی است یا قلیایی؟

شیر با داشتن pH حدود 6.5 تا 6.7، کمی اسیدی محسوب می شود. این مقدار pH نزدیک به محدوده خنثی (pH 7) است، اما به دلیل وجود اسید لاکتیک در ترکیبات شیر، آن را در دسته مواد کمی اسیدی قرار می دهد. اسید لاکتیک به عنوان یک دهنده پروتون یا هیدروژن عمل می کند و این ویژگی باعث می شود شیر در تست کاغذ لیتموس، واکنشی خنثی تا کمی اسیدی نشان دهد. با این حال، برخی منابع شیر را به دلیل نزدیکی pH آن به عدد 7، خنثی در نظر می گیرند. این موضوع نشان می دهد که شیر نه کاملاً اسیدی است و نه کاملاً قلیایی، بلکه در مرز بین این دو قرار دارد.

تغییرات pH شیر در طول زمان

pH شیر با گذشت زمان و تحت تأثیر عوامل مختلف تغییر می کند. یکی از مهم ترین دلایل این تغییر، فعالیت باکتری های بی ضرر مانند لاکتوباسیلوس است. این باکتری ها از لاکتوز موجود در شیر به عنوان منبع انرژی استفاده می کنند و در فرآیند متابولیک خود، اسید لاکتیک تولید می کنند. تولید اسید لاکتیک باعث افزایش اسیدیته شیر و کاهش pH آن می شود. به همین دلیل است که شیر ترش یا "ترشیده" طعمی ترش و اسیدی پیدا می کند. این تغییرات pH نه تنها بر طعم شیر تأثیر می گذارند، بلکه بر کیفیت و ماندگاری آن نیز مؤثر هستند.

نقش باکتری ها در افزایش اسیدیته شیر

باکتری های بی ضرر مانند لاکتوباسیلوس نقش کلیدی در افزایش اسیدیته شیر ایفا می کنند. این باکتری ها از لاکتوز (قند شیر) به عنوان منبع انرژی استفاده کرده و در فرآیند تخمیر، اسید لاکتیک تولید می کنند. اسید لاکتیک به عنوان یک ترکیب اسیدی، باعث کاهش pH شیر و افزایش اسیدیته آن می شود. این فرآیند نه تنها بر طعم شیر تأثیر می گذارد و به آن طعمی ترش می دهد، بلکه به عنوان یک عامل طبیعی در حفظ و افزایش ماندگاری شیر نیز عمل می کند. به همین دلیل، فعالیت باکتری ها در شیر یکی از عوامل مهم در تعیین کیفیت و ویژگی های آن محسوب می شود.

تفاوت pH شیرهای مختلف (شیر کامل، شیر کم چرب و شیر تغلیظ شده)

pH شیر می تواند بسته به نوع و فرآیند تولید آن متفاوت باشد. شیر کامل، که حاوی چربی طبیعی شیر است، معمولاً pH کمی بالاتری نسبت به شیر کم چرب دارد. این تفاوت به دلیل وجود چربی ها و ترکیبات مختلف در شیر کامل است. از سوی دیگر، شیر کم چرب که بخشی از چربی آن جدا شده، ممکن است pH کمی پایین تر داشته باشد. شیر تغلیظ شده نیز به دلیل فرآیند حرارتی و کاهش آب، غلظت مواد جامد بیشتری دارد و این موضوع می تواند بر pH آن تأثیر بگذارد. به طور کلی، تفاوت های pH بین این انواع شیر جزئی است، اما می تواند بر طعم و ویژگی های آن ها تأثیرگذار باشد.

pH شیر اولیه (کلستروم) در مقایسه با شیر معمولی

شیر اولیه یا کلستروم، که در روزهای اول پس از زایمان توسط پستانداران تولید می شود، نسبت به شیر معمولی اسیدی تر است. pH کلستروم معمولاً کمتر از 6.5 است، در حالی که شیر معمولی pH حدود 6.5 تا 6.7 دارد. این تفاوت pH به دلیل ترکیبات منحصر به فرد کلستروم، مانند غلظت بالاتر پروتئین ها، آنتی بادی ها و مواد معدنی است که برای تغذیه و محافظت از نوزاد تازه متولد شده طراحی شده اند. اسیدیته بالاتر کلستروم نه تنها به حفظ سلامت نوزاد کمک می کند، بلکه از رشد باکتری های مضر نیز جلوگیری می نماید.