آیا شمع در فضا می‌سوزد؟ راز شعله در بی‌وزنی

شاید باورتان نشود، اما شمع در بی‌وزنی هم می‌سوزد! البته شعله‌ی آن با آنچه روی زمین می‌بینیم، تفاوت‌های چشمگیری دارد. به طور کلی، رفتار آتش در فضا و شرایط بی‌وزنی با آنچه روی زمین تجربه می‌کنیم، فرق می‌کند.

ویژگی‌های شعله در بی‌وزنی

شعله شمع در شرایط بی‌وزنی، برخلاف شعله‌های روی زمین، به شکل کروی در اطراف فیتیله شکل می‌گیرد. فرایند پخش (Diffusion) اکسیژن را به شعله می‌رساند و دی‌اکسید کربن را از محل احتراق دور می‌کند، به همین دلیل سرعت سوختن کاهش می‌یابد.

شعله‌ی شمعی که در بی‌وزنی می‌سوزد، تقریبا نامرئی و به رنگ آبی است؛ به طوری که حتی دوربین‌های ایستگاه فضایی میر هم قادر به تشخیص رنگ آن نبودند. آزمایش‌های انجام شده در Skylab و Mir نشان می‌دهند که دمای شعله در بی‌وزنی به حدی پایین است که رنگ زردی که روی زمین می‌بینیم، در آن وجود ندارد.

تولید دود و دوده در شمع‌ها و دیگر انواع آتش در فضا یا بی‌وزنی، با آنچه روی زمین رخ می‌دهد، متفاوت است. در صورت عدم وجود جریان هوا، تبادل گازی کندتر ناشی از فرایند پخش، می‌تواند شعله‌ای بدون دوده ایجاد کند. با این حال، هنگامی که سوختن در نوک شعله متوقف می‌شود، تولید دوده آغاز می‌شود. میزان تولید دوده و دود به میزان جریان سوخت بستگی دارد.

برخلاف تصور، شمع‌ها در فضا لزوما کوتاه‌تر نمی‌سوزند. دکتر شانون لوسید (Mir) دریافت که شمع‌هایی که روی زمین 10 دقیقه یا کمتر می‌سوزند، در فضا تا 45 دقیقه شعله تولید می‌کنند. هنگامی که شعله خاموش می‌شود، یک توپ سفیدرنگ اطراف نوک شمع باقی می‌ماند که احتمالا مهی از بخار موم قابل اشتعال است.