۱۰ حقیقت شگفت‌انگیز درباره گیگانتوراپتور؛ غول بی‌دندان دوره کرتاسه!

با نامی فریبنده، گیگانتوراپتور (Gigantoraptor) در واقع یک رپتور واقعی نبود، اما همچنان یکی از چشمگیرترین دایناسورهای دوران مزوزوئیک به شمار می‌رفت. در این مطلب، ۱۰ واقعیت جذاب درباره این غول بزرگ، گیگانتوراپتور، را با شما به اشتراک می‌گذاریم. با ما همراه باشید تا به دنیای این شکارچی منحصربه‌فرد سفر کنیم و دانستنی‌های جالب و مهمی درباره او کشف کنیم. آیا گیگانتوراپتور واقعا یک رپتور نبوده؟ رژیم غذایی او چگونه بوده و چه ویژگی‌هایی او را از سایر دایناسورها متمایز می‌کرده است؟ برای یافتن پاسخ این سوالات و اطلاعات بیشتر، در ادامه با ما همراه باشید.

گیگانتوراپتور؛ رپتورِ غیر رپتوری!

شاید نام گیگانتوراپتور شما را به یاد رپتورهای شکارچی و سریعی مانند ولاسیرپتور (Velociraptor) بیندازد، اما حقیقت این است که این دایناسور غول‌پیکر، از نظر طبقه‌بندی، یک رپتور واقعی محسوب نمی‌شود. اصطلاح "رپتور" که ریشه یونانی داشته و به معنای "دزد" است، اغلب به صورت گسترده و غیر دقیق به کار می‌رود. در حالی که برخی از دایناسورها که نام "رپتور" را یدک می‌کشند، مانند ولاسیرپتورها، رپتورهای اصیل هستند، گیگانتوراپتور در دسته‌بندی دیگری قرار می‌گیرد. این دایناسور در واقع یک اوویراپتوروسور (Oviraptorosaur) است؛ یک دایناسور ددپای تروپود که خویشاوندی نزدیکی با اوویراپتور (Oviraptor) آسیای مرکزی دارد. بنابراین، اگرچه نام او گیگانتوراپتور است، اما از نظر فنی، او یک رپتور به حساب نمی‌آید.

وزن گیگانتوراپتور؛ غولی به وزن دو تن!

برخلاف پسوند "رپتور" در نام گیگانتوراپتور که چندان برازنده او نیست، پیشوند "گیگانتو" (به معنی غول‌پیکر) کاملاً با این دایناسور تناسب دارد. گیگانتوراپتور وزنی در حدود دو تن داشته است؛ یعنی هم‌وزن برخی از تیرانوسورهای کوچک! این دایناسور با اختلاف فاحش بزرگ‌ترین اوویراپتوروسوری است که تاکنون شناسایی شده است. برای تصور بهتر، باید گفت که گیگانتوراپتور حدود ده برابر بزرگ‌تر از نزدیک‌ترین خویشاوند خود، یعنی سیتپاتی (Citipati) با وزن تقریبی ۲۲۵ کیلوگرم، بوده است. این تفاوت وزنی چشمگیر نشان می‌دهد که گیگانتوراپتور یک استثنا در میان اوویراپتوروسورها محسوب می‌شود و لقب "غول" برازنده‌ی اوست.

بازسازی گیگانتوراپتور از روی یک فسیل واحد

گونه‌ی شناسایی شده‌ی گیگانتوراپتور، با نام علمی Gigantoraptor erlianensis، بر اساس یک نمونه فسیلی تقریباً کامل بازسازی شده است. این فسیل در سال ۲۰۰۵ در مغولستان کشف شد. جالب است بدانید که یک دیرین‌شناس چینی در حین فیلمبرداری یک مستند درباره کشف یک سرده جدید از سوروپودها به نام سونیدوسوروس (Sonidosaurus)، به طور تصادفی استخوان ران گیگانتوراپتور را از زیر خاک بیرون آورد. این کشف غیرمنتظره باعث سردرگمی زیادی شد، زیرا محققان تلاش می‌کردند تا دقیقا مشخص کنند که این استخوان ران متعلق به چه نوع دایناسوری است!

گیگانتوراپتور؛ خویشاوند نزدیک اوویراپتور

گیگانتوراپتور به عنوان یک اوویراپتوروسور طبقه‌بندی می‌شود، به این معنی که متعلق به خانواده‌ای پرجمعیت از دایناسورهای دوپا و بوقلمون‌مانند در آسیای مرکزی است که با اوویراپتور (Oviraptor) نسبت خویشاوندی دارند. اگرچه این دایناسورها به دلیل عادت احتمالی‌شان به دزدیدن و خوردن تخم‌های سایر دایناسورها نام‌گذاری شده‌اند، اما هیچ مدرکی وجود ندارد که اوویراپتور یا خویشاوندان متعددش واقعاً به این فعالیت مشغول بوده‌اند. در عوض، آن‌ها مانند اکثر پرندگان امروزی، به طور فعال از نوزادان خود مراقبت می‌کردند. این مراقبت از نسل، نشان از پیچیدگی رفتاری این دایناسورها دارد.

آیا گیگانتوراپتور پر داشته است؟ معمایی پر از ابهام!

دیرین‌شناسان بر این باورند که اوویراپتوروسورها به طور جزئی یا کامل با پر پوشیده شده بودند، اما این موضوع در مورد گیگانتوراپتور عظیم‌الجثه، مسئله‌ای پیچیده را مطرح می‌کند. پرهای دایناسورهای کوچک‌تر (و پرندگان) به آن‌ها کمک می‌کند تا گرما را حفظ کنند، اما گیگانتوراپتور آنقدر بزرگ بود که پوشش کامل پرهای عایق، می‌توانست از درون او را بپزد! با این حال، دلیلی وجود ندارد که گیگانتوراپتور نتوانسته باشد به پرهای زینتی، شاید روی دم یا گردنش، مجهز باشد. با این حال، تا زمان کشف فسیل‌های بیشتر، ممکن است هرگز به طور قطع ندانیم که آیا گیگانتوراپتور پر داشته است یا خیر. این موضوع همچنان یک راز باقی مانده است.

آیا "بیبی لویی" جنین گیگانتوراپتور است؟ یک احتمال هیجان‌انگیز!

موزه کودکان ایندیاناپولیس (Childrens' Museum of Indianapolis) از یک نمونه فسیلی بسیار خاص نگهداری می‌کند: یک تخم دایناسور واقعی که در آسیای مرکزی کشف شده و حاوی یک جنین دایناسور است. دیرین‌شناسان کاملاً مطمئن هستند که این تخم توسط یک اوویراپتوروسور گذاشته شده است و با توجه به اندازه جنین، حدس‌هایی وجود دارد که این اوویراپتوروسور، گیگانتوراپتور بوده است. با این حال، از آنجایی که تخم‌های دایناسور به طور فوق‌العاده‌ای کمیاب هستند، ممکن است شواهد کافی برای تصمیم‌گیری در مورد این موضوع وجود نداشته باشد. این احتمال، دریچه‌ای به سوی دنیای جنینی این دایناسور غول‌پیکر می‌گشاید.

چنگال‌های تیز و برنده گیگانتوراپتور؛ سلاحی مرگبار بدون دندان!

یکی از عواملی که گیگانتوراپتور را بسیار ترسناک می‌کرد (البته به غیر از جثه بزرگش)، چنگال‌هایش بود؛ سلاح‌های بلند، تیز و مرگباری که از انتهای بازوهای لاغرش آویزان بودند. با این حال، به نظر می‌رسد که گیگانتوراپتور دندان نداشته است، به این معنی که تقریباً به طور قطع مانند خویشاوند دورش، تیرانوسور رکس (Tyrannosaurus Rex)، به طور فعال به شکار طعمه‌های بزرگ نمی‌پرداخته است. پس گیگانتوراپتور دقیقا چه می‌خورده است؟ در اسلاید بعدی به این سوال پاسخ خواهیم داد!

رژیم غذایی گیگانتوراپتور؛ معمایی که هنوز حل نشده است!

به طور کلی، دایناسورهای تروپود دوران مزوزوئیک گوشتخوار بودند، اما استثناهایی نیز وجود دارد. شواهد کالبدشناختی نشان می‌دهد که گیگانتوراپتور و خویشاوندان اوویراپتوروسور آن تقریباً منحصراً گیاهخوار بوده‌اند، اگرچه ممکن است رژیم گیاهخواری خود را با حیوانات کوچکی که به طور کامل می‌بلعیدند، تکمیل می‌کردند. با توجه به این فرضیه، گیگانتوراپتور احتمالاً از چنگال‌های خود برای چیدن میوه‌های آویزان از درختان یا شاید برای ترساندن تروپودهای گرسنه استفاده می‌کرده است. با این حال، رژیم غذایی دقیق گیگانتوراپتور همچنان یک راز باقی مانده است.

گیگانتوراپتور در اواخر دوره کرتاسه زندگی می‌کرد

فسیل اصلی گیگانتوراپتور مربوط به اواخر دوره کرتاسه، حدود ۷۰ میلیون سال پیش است (با یک اختلاف چند میلیون ساله). این دوره، تنها حدود پنج میلیون سال قبل از انقراض دایناسورها در اثر برخورد شهاب سنگ K/T است. در آن زمان، آسیای مرکزی یک اکوسیستم سرسبز و پررونق بود که تعداد زیادی دایناسور تروپود کوچک (و نه چندان کوچک) و همچنین طعمه‌های آسانی مانند پروتوسراتوپس (Protoceratops) به اندازه یک خوک در آن زندگی می‌کردند.

شباهت گیگانتوراپتور به تریزینوسورها و اورنیتومیمیدها

اگر یک دایناسور غول‌پیکر و شبیه به شترمرغ دیده باشید، انگار همه آن‌ها را دیده‌اید! این موضوع، مشکلات جدی‌ای را در طبقه‌بندی این جانوران پاهای دراز ایجاد می‌کند. واقعیت این است که گیگانتوراپتور از نظر ظاهری و احتمالاً از نظر رفتاری، شباهت بسیار زیادی به سایر تروپودهای عجیب و غریب مانند تریزینوسورها (نمونه بارز آن، تریزینوسوروس قدبلند و لاغر) و اورنیتومیمیدها یا دایناسورهای "تقلیدکننده پرنده" داشته است. برای نشان دادن اینکه این تمایزات چقدر می‌توانند باریک باشند، دیرین‌شناسان ده‌ها سال طول کشید تا تروپود غول‌پیکر دیگری به نام دینوکیروس (Deinocheirus) را به عنوان یک اورنیتومیمید طبقه‌بندی کنند.