چرا کفشدوزک ها خال دارند؟ راز رنگ و نقش کفشدوزک ها
اگر از شما خواسته شود یک کفشدوزک را تصور کنید، بدون شک یک سوسک گرد و قرمز با خال‌های مشکی روی پشتش را مجسم خواهید کرد. این همان حشره دوست‌داشتنی است که از کودکی به یاد داریم و احتمالاً اغلب در باغ‌هایمان با آن مواجه می‌شویم. شاید کودکی از شما پرسیده باشد - یا خودتان کنجکاو شده باشید - که چرا کفشدوزک‌ها خال دارند؟
نکات کلیدی که باید درباره خال های کفشدوزک بدانید:
- خال‌های کفشدوزک یک سیگنال هشدار دهنده برای ترساندن شکارچیان است و نشان می‌دهد که طعم بدی دارند و سمی هستند.
- تعداد خال‌ها به شناسایی گونه کفشدوزک کمک می‌کند، نه تعیین سن یا طول عمر آن.
- کفشدوزک‌های روشن‌تر سمی‌تر هستند و در جوانی نسبت به انواع کم‌رنگ‌تر، رژیم غذایی بهتری دارند.
خال‌ها، هشداری برای شکارچیان
خال‌های کفشدوزک در واقع هشداری برای شکارچیان هستند. این ترکیب رنگی - سیاه و قرمز یا نارنجی - به عنوان رنگ‌آمیزی هشداردهنده (Aposematic coloration) شناخته می‌شود.
کفشدوزک‌ها تنها حشراتی نیستند که از این نوع رنگ‌آمیزی برای منصرف کردن شکارچیان استفاده می‌کنند. تقریباً هر حشره سیاه و قرمز/نارنجی که پیدا کنید، همین پیام را به شکارچیان ارسال می‌کند: «دور شو! مزه من افتضاحه!»
پروانه مونارک احتمالاً مشهورترین نمونه از حشره‌ای است که از رنگ‌آمیزی هشداردهنده استفاده می‌کند. این خال‌ها فقط بخشی از طرح رنگی هوشمندانه کفشدوزک هستند.
کفشدوزک‌ها آلکالوئید تولید می‌کنند، مواد شیمیایی سمی که آنها را برای عنکبوت‌ها، مورچه‌ها یا سایر شکارچیان گرسنه، ناخوشایند می‌کند. وقتی کفشدوزک‌ها تهدید می‌شوند، قطرات کوچکی از همولنف (معادل خون در حشرات) را از مفاصل پای خود ترشح می‌کنند، یک واکنش غیرمعمول که به عنوان "خونریزی انعکاسی" شناخته می‌شود. آلکالوئیدهای موجود در خون، بوی بدی تولید می‌کنند، هشداری دیگر برای شکارچی.
تحقیقات نشان می‌دهد که رنگ‌های کفشدوزک نشان‌دهنده میزان سمی بودن آن است. کفشدوزک‌های روشن‌تر نسبت به سوسک‌های کم‌رنگ‌تر، سطح بالاتری از سموم را دارند. همچنین، کفشدوزک‌هایی با رنگ‌های غنی‌تر، در اوایل زندگی خود رژیم غذایی با کیفیت‌تری داشته‌اند.
این همبستگی نشان می‌دهد که وقتی منابع فراوان است، کفشدوزک تغذیه‌شده می‌تواند انرژی بیشتری را برای تولید مواد شیمیایی دفاعی سمی و رنگدانه‌های هشداردهنده سرمایه‌گذاری کند.
معنای تعداد خال‌ها
اگرچه خال‌ها خود بخشی از طرح رنگی "هشدار" هستند، اما تعداد خال‌های روی کفشدوزک اهمیت دارد. برخی افراد فکر می‌کنند که خال‌ها نشان‌دهنده سن هستند و شمارش آنها سن یک کفشدوزک را نشان می‌دهد. این یک تصور غلط رایج است و درست نیست.
اما خال‌ها و سایر علائم به شما در شناسایی گونه‌های کفشدوزک کمک می‌کنند. برخی از گونه‌ها اصلاً خال ندارند. رکورددار بیشترین خال، کفشدوزک 24 خال (Subcoccinella 24-punctata) است. کفشدوزک‌ها همیشه قرمز با خال‌های سیاه نیستند. به عنوان مثال، کفشدوزک دوبار ضربه خورده (Chilocorus stigma) سیاه با دو خال قرمز است.
مردم مدت‌هاست که مجذوب کفشدوزک‌ها شده‌اند و باورهای عامیانه زیادی در مورد خال‌های کفشدوزک وجود دارد. برخی می‌گویند تعداد خال‌های روی کفشدوزک به شما می‌گوید چند فرزند خواهید داشت، در حالی که دیگران معتقدند که نشان می‌دهد چقدر پول دریافت خواهید کرد.
یک افسانه محلی در بین کشاورزان وجود دارد که می‌گوید کفشدوزکی با 7 خال یا بیشتر، پیش‌بینی‌کننده قحطی قریب‌الوقوع است. کفشدوزکی با کمتر از 7 خال، نشانه‌ای از برداشت خوب است.
