انقراض دسته‌جمعی چیست؟ بررسی علل، پیامدها و بزرگترین انقراض‌های تاریخ
انقراض دسته‌جمعی
شاید واژه "انقراض" برای بسیاری از ما آشنا باشد. انقراض به معنی نابودی کامل یک گونه از موجودات زنده است، زمانی که آخرین بازمانده آن از بین می‌رود. انقراض معمولا فرآیندی طولانی است، اما در طول تاریخ زمین، رویدادهایی به نام انقراض دسته‌جمعی رخ داده‌اند که طی آن‌ها بخش عظیمی از گونه‌های زنده در یک دوره زمانی کوتاه نابود شده‌اند. جالب است بدانید که هر دوره (Era) اصلی در مقیاس زمانی زمین‌شناسی با یک انقراض دسته‌جمعی به پایان می‌رسد.
چرا انقراض دسته‌جمعی مهم است؟
انقراض‌های دسته‌جمعی در واقع شتاب‌دهنده تکامل هستند. گونه‌هایی که از این رویدادها جان سالم به در می‌برند، ناگهان با کمبود رقابت برای منابعی مانند غذا، پناهگاه و جفت مواجه می‌شوند. این دسترسی به منابع فراوان، فرصت رشد و تولید مثل را برای آن‌ها فراهم می‌کند. در نتیجه، تعداد فرزندان بیشتری زنده می‌مانند و ژن‌های خود را به نسل بعد منتقل می‌کنند. اینجاست که انتخاب طبیعی وارد عمل شده و مشخص می‌کند کدام ویژگی‌ها برای بقا مناسب‌ترند و کدام‌ها دیگر کارایی ندارند.
داستان انقراض دایناسورها (K-T)
احتمالا مشهورترین انقراض دسته‌جمعی تاریخ زمین، انقراض K-T نام دارد. این رویداد در مرز بین دوره کرتاسه (Cretaceous) از دوره مزوزوئیک (Mesozoic) و دوره ترشیاری (Tertiary) از دوره سنوزوئیک (Cenozoic) رخ داد و باعث نابودی دایناسورها شد. هنوز دلیل قطعی این انقراض مشخص نیست، اما نظریه‌هایی مانند برخورد شهاب‌سنگ‌ها یا افزایش فعالیت‌های آتشفشانی که مانع رسیدن نور خورشید به زمین شدند، مطرح هستند. در این میان، پستانداران کوچک با پنهان شدن در زیر زمین و ذخیره غذا توانستند جان سالم به در ببرند و در دوره سنوزوئیک به گونه غالب تبدیل شوند.
بزرگترین فاجعه تاریخ: انقراض پرمین-تریاس
بزرگترین انقراض دسته‌جمعی تاریخ در پایان دوره پالئوزوئیک (Paleozoic) رخ داد. در رویداد انقراض پرمین-تریاس (Permian-Triassic)، حدود 96 درصد از موجودات دریایی و 70 درصد از موجودات خشکی از بین رفتند. حتی حشرات نیز از این فاجعه در امان نماندند. دانشمندان معتقدند این انقراض در سه مرحله رخ داده و ترکیبی از بلایای طبیعی مانند فعالیت‌های آتشفشانی، افزایش گاز متان در جو و تغییرات آب و هوایی، عامل آن بوده است.
آیا باز هم انقراض رخ خواهد داد؟
بیش از 98 درصد از تمام موجوداتی که در تاریخ زمین ثبت شده‌اند، منقرض شده‌اند. بیشتر این گونه‌ها در جریان انقراض‌های دسته‌جمعی از بین رفته‌اند. این آمار نشان می‌دهد که انقراض، بخشی اجتناب‌ناپذیر از تاریخ حیات روی زمین است.
- تکامل
