همزیستی پیدایشی: وقتی همکاری، کلید تکامل است!

در دنیای پیچیده تکامل، اغلب از رقابت به عنوان نیروی محرکه یاد می‌شود. اما نظریه‌ای به نام همزیستی پیدایشی (Symbiogenesis)، زاویه‌ای دیگر را مطرح می‌کند: همکاری بین گونه‌ها برای افزایش بقا.

چارلز داروین، پدر تکامل، بر رقابت درون گونه‌ای تاکید داشت. او معتقد بود که افراد یک گونه برای منابعی مانند غذا، پناهگاه و جفت با یکدیگر رقابت می‌کنند و تنها آن‌هایی که سازگاری‌های بهتری دارند، شانس بقا و تولیدمثل را پیدا می‌کنند. به این ترتیب، صفات مطلوب به نسل بعد منتقل شده و گونه به مرور زمان تکامل می‌یابد. در این دیدگاه، رقابت اساسی‌ترین عامل برای عمل کردن انتخاب طبیعی است.

این رقابت می‌تواند در فرآیند هم‌تکاملی گونه‌ها نیز دیده شود. به عنوان مثال، در رابطه شکار و شکارچی، با افزایش سرعت شکار، انتخاب طبیعی به نفع شکارچیانی عمل می‌کند که سریع‌تر هستند یا مهارت‌های شکار بهتری دارند. این رقابت برای بقا، تکامل هر دو گونه را تسریع می‌کند.

اما برخی از دانشمندان تکامل بر این باورند که همکاری، نقش مهم‌تری از رقابت در پیشبرد تکامل ایفا می‌کند. همزیستی پیدایشی بر این ایده استوار است که اتحاد و همکاری بین افراد مختلف، منجر به ایجاد حیات جدید می‌شود. در این نظریه، انتخاب طبیعی بر اساس همکاری و نه رقابت شکل می‌گیرد.

نظریه درون‌همزیستی (Endosymbiotic Theory)، که توسط لین مارگولیس مطرح شد، یکی از بهترین نمونه‌های همزیستی پیدایشی است. این نظریه، چگونگی تکامل سلول‌های یوکاریوتی از سلول‌های پروکاریوتی را توضیح می‌دهد. بر اساس این نظریه، پروکاریوت‌های بزرگتر، پروکاریوت‌های کوچکتر را درون خود جای دادند و این پروکاریوت‌های کوچکتر، به اندامک‌های مهمی مانند میتوکندری و کلروپلاست تبدیل شدند. این همکاری به جای رقابت، محرک اصلی تکامل یوکاریوت‌ها بود.

به احتمال زیاد، ترکیبی از رقابت و همکاری است که به طور کامل سرعت تکامل از طریق انتخاب طبیعی را تعیین می‌کند. در حالی که برخی از گونه‌ها، مانند انسان، برای تسهیل زندگی و بقای خود همکاری می‌کنند، برخی دیگر، مانند انواع خاصی از باکتری‌های غیر کلنی، به تنهایی به بقای خود ادامه می‌دهند و فقط با سایر افراد برای بقا رقابت می‌کنند. تکامل اجتماعی نقش مهمی در تصمیم‌گیری در مورد اینکه آیا همکاری برای یک گروه کارساز است یا خیر، ایفا می‌کند، که به نوبه خود رقابت بین افراد را کاهش می‌دهد. با این حال، گونه‌ها صرف نظر از طریق همکاری یا رقابت، با گذشت زمان از طریق انتخاب طبیعی به تغییر خود ادامه خواهند داد. درک اینکه چرا افراد مختلف در گونه‌ها یکی یا دیگری را به عنوان راه اصلی عملکرد خود انتخاب می‌کنند، ممکن است به تعمیق دانش تکامل و نحوه وقوع آن در دوره‌های طولانی زمانی کمک کند.