شیمی دارویی چیست؟ تعریف، کاربردها و آینده شغلی

شیمی دارویی یا شیمی داروسازی، شاخه‌ای از علم شیمی است که به طراحی، توسعه و سنتز داروهای مورد استفاده در پزشکی می‌پردازد. این رشته، با بهره‌گیری از دانش شیمی و فارماکولوژی (داروشناسی)، به شناسایی، تولید و ساخت ترکیبات شیمیایی با خواص درمانی و ارزیابی داروهای موجود می‌پردازد. هدف نهایی، تولید داروهای ایمن و موثر برای درمان بیماری‌ها و بهبود کیفیت زندگی انسان‌ها است.

نکات کلیدی در مورد شیمی دارویی:

• شیمی دارویی، رشته‌ای است که به توسعه، سنتز و تحلیل داروها و سایر مواد فعال زیستی می‌پردازد. دانش آموختگان این رشته می توانند در راستای تولید داروهای موثر تر فعالیت کنند.
• شیمی دارویی از علوم مختلفی مانند شیمی آلی، بیوشیمی، فارماکولوژی و پزشکی بهره می‌برد.
• آموزش برای یک حرفه در شیمی دارویی نیازمند یک پایه قوی در شیمی آلی و بیوشیمی است. معمولاً مدرک دکترا در شیمی آلی مورد نیاز است. با این حال، به دلیل ماهیت بین رشته‌ای آن، شیمی دارویی همچنین نیازمند آموزش‌های حین کار بسیاری است.

مواد مورد مطالعه در شیمی دارویی

به طور کلی، یک دارو به هر ماده غیرخوراکی اطلاق می‌شود که برای درمان یا پیشگیری از یک بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این داروها معمولاً از مولکول‌های کوچک آلی، پروتئین‌ها، ترکیبات غیرآلی و ترکیبات آلی فلزی به دست می‌آیند. شیمی دارویی به بررسی ساختار، خواص و اثرات این مواد بر بدن می‌پردازد تا بتوان داروهای جدید و موثرتری تولید کرد. هدف از این بررسی ها دستیابی به فرمولاسیون مناسب داروها می باشد.

شیمیدانان دارویی چه می‌کنند؟

شیمیدانان در حوزه شیمی دارویی نقش‌های متعددی ایفا می‌کنند. برخی از این نقش‌ها عبارتند از:

• تحقیق در مورد چگونگی تأثیر مواد شیمیایی بر سیستم‌های بیولوژیکی (انسانی یا دامی). این تحقیقات بنیان تولید داروهای جدید و ایمن‌تر است.
• توسعه داروهای جدید و تعیین فرمولاسیون مناسب برای رساندن ترکیبات فعال زیستی به بدن. هدف از این کار، افزایش اثربخشی داروها و کاهش عوارض جانبی آن‌ها است.
• آزمایش داروهای جدید در آزمایشگاه و بر روی بیماران. این آزمایش‌ها به منظور ارزیابی ایمنی و اثربخشی داروها انجام می‌شوند.
• شناسایی ترکیبات دیگری که ممکن است با دارو تداخل داشته باشند و تعیین ماهیت این تداخل. این اطلاعات برای جلوگیری از عوارض جانبی ناخواسته ضروری است.
• تدوین پروتکل‌های تجویز دارو. این پروتکل‌ها به پزشکان کمک می‌کنند تا داروها را به روش صحیح و ایمن تجویز کنند.
• تهیه دستورالعمل‌هایی برای نحوه ساخت داروها و توصیه‌هایی برای استفاده از آن‌ها، از جمله توصیه‌ها به سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA).

آموزش و مهارت‌های مورد نیاز برای یک شیمیدان دارویی

شیمی دارویی نیازمند یک پایه قوی در شیمی آلی است. دروس ارزشمند دیگر (که احتمالاً مورد نیاز هستند) شامل شیمی فیزیک، زیست‌شناسی مولکولی، سم‌شناسی، آمار، مدیریت پروژه و شیمی محاسباتی می‌باشند. به طور معمول، پیگیری این مسیر شغلی مستلزم مدرک کارشناسی چهار ساله در شیمی، و به دنبال آن ۴-۶ سال دکترا در شیمی آلی است. اکثر متقاضیان همچنین حداقل دو سال دوره فوق دکترا را به پایان می‌رسانند. برخی از مشاغل فقط به مدرک کارشناسی ارشد، به ویژه در صنعت داروسازی، نیاز دارند. با این حال، یک متقاضی قوی ممکن است حتی از کار دکترا / فوق دکترا نیز فراتر رود و یک داروساز ثبت‌شده (RPhs) شود. در حالی که برنامه‌های دکترا در شیمی دارویی وجود دارد، اکثر موقعیت‌ها هنوز به دنبال مدرک در شیمی آلی هستند. دلیلش این است که تجربه کار عملی اغلب پیش‌نیاز یک شغل است. به عنوان مثال، یک متقاضی باید در سنجش‌های بیولوژیکی، مدل‌سازی مولکولی، کریستالوگرافی اشعه ایکس و NMR تجربه داشته باشد. توسعه، سنتز و شناسایی دارو یک تلاش تیمی است، بنابراین انتظار می‌رود همکاری وجود داشته باشد. تیم‌ها معمولاً از شیمیدانان آلی، زیست‌شناسان، متخصصان سم‌شناسی، داروسازان و شیمیدانان نظری تشکیل شده‌اند.

به طور خلاصه، مهارت‌های مورد نیاز عبارتند از:

• مهارت‌های شیمی آلی سنتزی
• درک زیست‌شناسی و نحوه عملکرد داروها
• تخصص در ابزار دقیق تحلیلی
• مهارت‌های بین فردی و نمونه‌هایی از کار تیمی
• مهارت‌های ارتباطی، از جمله توانایی نوشتن گزارش، ارائه شفاهی یافته‌ها و توانایی برقراری ارتباط با افراد غیرمتخصص و همچنین انواع مختلف دانشمندان

استخدام معمولاً توسط یک شرکت داروسازی انجام می‌شود، اگرچه برخی از آژانس‌های دولتی نیز شیمیدانان دارویی را استخدام می‌کنند. این شرکت سپس آموزش‌های بیشتری در زمینه فارماکولوژی و سنتز دارو ارائه می‌دهد. انتخاب شرکتی که برای آن کار کنید می‌تواند یک انتخاب سخت باشد. شرکت‌های بزرگ تمایل دارند به فرآیندهای تثبیت‌شده و موفق پایبند باشند، بنابراین امنیت خوبی وجود دارد، اما شاید به اندازه شرکت های کوچکتر، فضای زیادی برای نوآوری وجود نداشته باشد. شرکت‌های کوچکتر احتمالاً در خط مقدم هستند، اما به دنبال سرمایه‌گذاری‌های پرریسک‌تری می‌باشند.

شیمیدانان دارویی اغلب کار خود را در آزمایشگاه شروع می‌کنند. برخی انتخاب می‌کنند که در آنجا بمانند، در حالی که برخی دیگر به مشاغل مرتبط، مانند کنترل کیفیت، تضمین کیفیت، شیمی فرآیند، مدیریت پروژه یا انتقال فناوری، می‌روند.

چشم‌انداز شغلی برای شیمیدانان دارویی قوی است. با این حال، بسیاری از شرکت‌های داروسازی در حال کاهش اندازه، ادغام یا برون‌سپاری در خارج از کشور هستند. بر اساس گزارش انجمن شیمی آمریکا (ACS)، متوسط ​​دستمزد سالانه برای شیمیدانان دارویی در سال ۲۰۱۵، ۸۲۲۴۰ دلار بود.